چکیده:
یکی از سخنان منسوب به رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم ، این است که از حضرتش نقل میشود: « نحن معاشر الانبیاء لا نورث ما ترکناه صدقة ». دانشمندان شیعه و سنی درباره این حدیث منسوب، از نظر سند و دلالت گفتگو کردهاند. در این گفتار، بیان شیخ مفید ـ محدث، فقیه و متکلم بزرگ شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری ـ در مورد این سخن را میخوانیم. شیخ مفید، در اینجا فقط در مورد دلالت حدیث سخن میگوید و به فرض صحت حدیث، جمله را به دو شکل میخواند، و قرائتی را ترجیح میدهد که بر اساس آن، معنای جمله چنین میشود: « ما گروه پیامبران، مالی از خود به جای نمیگذاریم که صدقه باشد »، یعنی اینکه صدقاتی که از ما به جای میماند، بازماندگان ما حق تصرف در آن را ندارند، گر چه در شدت فقر و گرفتاری باشند. این رساله با وجود اختصار، نمونهای بارز از فقه الحدیث تطبیقی است.
خلاصه ماشینی:
"2 ـ ترجمه رسالهبسم الله الرحمن الرحیمشیـخ مفید رحمة الله علیه میفـرماید: اگر ادعای اهل سنت را بپذیریم که این سخن « نحن معاشر الانبیاء لانورث ماترکناه صدقة »(1) حدیث پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم باشد، به معنای این است که تمام آنچه پیامبران علیهمالسلام بعد از خود به جای میگذارند، صدقه محسوب شده و به ارث برده نمیشود.
وجه دیگر، این است که ـ اگر صدور این حدیث از آن حضرت صحیح باشد ـ احتمال دارد حدیث به این مفهوم باشد که: «نحن معاشر الانبیاء لانورث ما ترکناه صدقة لایورث» یعنی هیچ کدام از فرزندان و خویشاوندان ما ـ هر چند که فقیر هم شده باشند ـ حق ندارند همانند سایر افراد، از صدقات ارث ببرند، چرا که خداوند متعال، صدقه را بر اولاد و خویشاوندان انبیاء علیهمالسلام حرام کرده است.
(1) و این حکم______________________________1 ـ شیخ طبرسی رحمةالله علیه گوید: علماء در کیفیت خمس و کسانی که مستحق گرفتن خمس هستند، اقوال مختلفی دارند: یکی از این اقوال مربوط به علمای شیعه است، آنها معتقدند خمس بر شش سهم تقسیم میشود، شامل سایر افراد از مردم نمیشود، زیرا غیر از پیامبران علیهمالسلام هرگاه کسی صدقات و موقوفاتی را به فقراء مردم وصیت کند، ولی اولاد و خویشاوندان خودش بعد از وصیت وی فقیر شوند، اولاد و خویشاوندان وی نسبت به گرفتن آن صدقات و موقوفات، از______________________________ یک سهم برای خداوند متعال و یک سهم مخصوص رسول خدا(ص)."