چکیده:
«جوامع الکلام فی دعائم الاسلام» یکی از جوامع حدیثی چهارگانهای است که توسط محدثان متأخر تألیف شده است. مؤلف این کتاب « محمد بن شرفالدین علی موسوی جزائری» مشهور به سید میرزا جزائری که از معاصران ملا محسن فیض کاشانی، شیخ حر عاملی و علامه مجلسی است، آن را بر سیاق کتاب «منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان»، اثر مشهور حسنبن زینالدین (فرزند شهید ثانی و معروف به شیخ حسن صاحب معالم)، تدوین کرده است. وی قصد داشت با تألیف این کتاب به تکمیل و توضیح مباحث کتاب « منتقیالجمان » بپردازد. مقاله حاضر به معرفی کتاب «جوامع الکلام » میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"به غیر از « منتقی الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان » که ذکر آن خواهد آمد، از دیگر آثار او میتوان به « التحریر الطاووسی » در علم رجال، و « معالم الدین » که بواسطه تألیف همین کتاب به « شیخ حسن صاحب معالم » نیز مشهورشده است، اشاره کرد(1) مؤلف « منتقی الجمان » انگیزه خود را از تدوین آن، احیای امر حدیث دانسته است تا راه فهم احادیث و استنباط احکام برای متأخران هموار گردد، زیرا به مرور زمان، کوتاهی اهل علم در حفظ حدیث موجب بروز خلل در نظام حدیث و بروز تصحیف و تحریف در متن روایات شده بود.
3 ـ 2 گزارش از محتوای کتابالف ـ مقدمه کتابمؤلف در مقدمه کتاب خود پس از حمد و سپاس خداوند و بیان خطبهای چند، به معرفی خود و کتابش میپردازد: « اما بعد فیقول راجی عفور ربه الغنی محمد بن شرف ______________________________1 ـ به اشاره جناب آقای سید منصور طباطبائی (کارشناس نسخ خطی کتابخانه مجلس) که این خاتمه در مجلد 13 فهرست این کتابخانه (ص 232) تنها به نام «جوامع الکلام فی دعائم الاسلام» معرفی شده و به اینکه خاتمه کتاب مذکور است اشارهای نشده.
ب ـ گزارش مختصری از سه نسخه موجود در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره) افزون بر مطالبی که در فهرست نسخههای خطی آن کتابخانه آمده است:نسخه شماره 4027این نسخه از ابتدای مقدمه تا اواخر عقد پنجم (در دعا، قرآن و عشرت) را در بر دارد و در متن مقدمه به اسم کتاب، چنین تصریح شده است: «و سمیته بجوامع الکلام فی دعائم الاسلام بطریق أهل البیت علیهمالسلام ، و رتبته علی مقدمة و عقود و خاتمة، اما المقدمة فقی مسایل یحسن التنبیه علیها قبل الشروع،المسألةالاولی اعلم ان الخبرعلی ضربین ..."