چکیده:
همة انسانها از نوعی استعداد کمالیافتگی و بالنده شدن برخوردارند،اما بارور شدن این استعدادها بسته به همسویی انسان با مبدأ کمال است؛به هر اندازه که همسویی او با مبدأ کمال بیشتر شود و به هر میزان که پیوند او با خداوند عالمیان مستحکم گردد،کمالیافتگی او بیشتر و کاملتر خواهد شد؛چرا که هر عزت و کمالی در نزد خداوند بزرگ است و بس.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نمونهای عینی از شخصیت تکاملیافته است.او با مبدأ کمال همسو گشت و در این همسویی تا آنجا پیش رفت که حتی فرشتگان مقرب بدانجا راه نداشته و ندارند.آن حضرت افزون بر آنکه خود،از شخصیتی کمالیافته برخوردار بود و در اوج کمال به سر میبرد،کوششی فراوان کرد تا دیگران را نیز با خود همراه سازد و به کمال مطلوب رساند.
این جستار که نگاهی گذرا به شخصیت تکاملیافته دارد،پس از مفهومشناسی،ذکر عوامل شکلگیری شخصیت،عوامل و زمینههای رشد شخصیت و ویژگیهای شخصیت متعادل،پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را الگو و نمونهای عینی از شخصیت تکاملیافته معرفی کرده و برخی از ویژگیهای شخصیتی آن حضرت را بازگو نموده است.
خلاصه ماشینی:
">پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله،الگویی از شخصیت متعادل رضا وطندوست1 محقق و نویسندهچکیده همة انسانها از نوعی استعداد کمالیافتگی و بالنده شدن برخوردارند،اما بارور شدن این استعدادها بسته به همسویی انسان با مبدأ کمال است؛به هر اندازه که همسویی او با مبدأ کمال بیشتر شود و به هر میزان که پیوند او با خداوند عالمیان مستحکم گردد،کمالیافتگی او بیشتر و کاملتر خواهد شد؛چرا که هر عزت و کمالی در نزد خداوند بزرگ است و بس.
شهید مطهری با الهام از این سخن امام علی علیه السلام که فرمود:«العدل یضع الأمور مواضعها»(نهج البلاغه:حکمت 437 و 506)،عدالت را به نهادن هر چیزی به جای خود تعریف کرده است(مطهری،9:1358)و علامة جعفری آن را به معنای رفتار مطابق با قانون میداند و سپس در تعمیم دادن این تعریف به تمام حوزههای رفتاری میگوید:«این تعریف که به نظر ما جامعترین تعریفهاست،میتواند شامل همة رفتارها و پدیدههای عادلانه بوده باشد(جعفری،3:1358/256).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که نمونهای عینی از شخصیت کمالیافته است با مبدأ کمال،همسو گشت و در این همسویی،تا آنجا پیش رفت که حتی فرشتگان مقرب بدان جا،راه نداشته و ندارند.
9. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نه تنها،خود هدایتیافته بود و از شخصیتی عالی برخوردار بود(قلم/4)و نه تنها در اصلاح شخصیت خویشاوندان تلاش بسیار داشت(شعراء/14)،همواره به فکر هدایت انسانها نیز بود و یک لحظه در این امر درنگ نمیکرد(توبه/128).
امام صادق علیه السلام در اشاره به این ویژگی پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«کان یکره أن یتشبه بالملوک»(کلینی،6:1401/272)و همواره خود را از مردم میدانست و هرگز خود را از طبقة پایین جامعه جدا نساخت تا آنجا که دربارة آن حضرت آمده است:«کان أحب الأسامی إلیه أن یقال له مسکین»(قاضی عیاض،بیتا:196)."