خلاصه ماشینی:
"به هر حال، به نظر می رسد که اینکه در قرآن آمده است که: فإذا رکبوا فی الفلک دعو الله مخلصین له الدین (و چون به کشتی سوار شوند خدا را بخوانند و دین را برای او خالص کنند) و اینکه اروپاییان می گویند: "در سنگر انفرادی هیچ کس منکر خدا نیست" نشان دهنده این گرایش انسان است که وقتی با حد و مرزهای وجودی خود روبرو می شود به دین رو می کند.
در اینجا، توجه به یک نکته اهمیت دارد و آن اینکه اگر مثلا من در محیط اجتماعی ای به دنیا آمده باشم و رشد و نمو کرده باشم که در آن محیط دین الف دین رایج و رسمی است اما سنخ روانی من چنان باشد که مجذوب دین ب بشوم، در این صورت، در موارد نادری من تغییر دین می دهم و علناو رسما به دین ب می گروم; اما در اکثریت قریب به اتفاق موارد من (بنا به علل و جهاتی که فعلا محل بحث نیست) از عضویت در گروه دینی الف دست بر نمی دارم اما سعی می کنم، حتی المقدور، به دین الف آباء و اجدادی خودم رنگ و صبغه دین ب را بدهم.
هفت آسمان: در میان روشهای موجود در حوزه مطالعات ادیان کدام روش را توصیه می کنید؟ استاد: به نظر من، هر یک از روشهایی که در حوزه مطالعات ادیان و مذاهب به کار گرفته می شوند حسن و هنر خود را دارند و جنبه ای از جنبه های پدیده دین را روشن می کنند و، بنابراین، نمی توان گفت که مثلا رویکرد مقایسه ای (comparative) بهتر است یا رویکرد انسانشناختی یا تاریخی - پدیدار شناختی یا روانشناختی یا جامعه شناختی; چون هیچیک از اینها بی نیاز کننده از دیگری نیست."