چکیده:
مرحوم فاضل مقداد سیوری از علمای معروف امامیه در نیمه دوم قرن هشتم هجری است.وی،فقیه،اصولی و متکلم بود و در علوم مختلف تبحر داشت.در عظمت علمی او همین بس که دیدگاههای فقهی ایشان،نظر مرحوم شیخ مرتضی انصاری(م 1281 ق)را به خود جلب میکند و باعث میشود تا وی در کتاب گرانقدر«مکاسب»به نقض و ابرام آرای فقهی او بپردازد. این نوشتار،پژوهشی اندک در معرفی روش تفسیری این بزرگوار در کتاب ارزشمند «کنز العرفان فی فقه القرآن»است.نقل آرای مذاهب چهارگانه اهل تسنن و انتخاب قول مختار همراه با استدلال عقلی و نقلی،تکیه بر مبانی اصولی،پیروی نکردن از مفسران آیات الاحکام همانند مرحوم قطب راوندی و ابن متوج،بیان فروعات متعدد و ذکر فوائد مختلف در ذیل هر آیه از ویژگیهای فاضل مقداد در تدوین این کتاب است.
خلاصه ماشینی:
"5-روش تفسیری کنز العرفان 1-5-اهداف مؤلف در تدوین کتاب مرحوم فاضل مقداد با بیان مقدمهای در ابتدای این تفسیر به هدف خود از نوشتن تفسیر آیات الاحکام اشاره میکند و یادآور میشود:«بعد از حمد و ستایش خدای متعال و درود و سلام بر پیامبر(ص)و اهل بیت عصمت و طهارت(ع)،قرآن،دریایی است که عجائبش فانی نمیشود و شگفتیهایش پایان نمیپذیرد.
البته اگر بخواهند در حال کفر زکات دهند،عمل آنها صحیح نخواهد بود چون صحت زکاة،به نیت و قصد قربت مشروط است و قصد قربت از کافر،متصور نیست؛چنانکه خدای متعال فرمود: «و ما منعهم ان تقبل منهم نفقاتهم الا انهم کفروا بالله و رسوله» 03و هنگامی که اسلام آوردند،زکاتهایی را که از قبل دادهاند از عهده آنها ساقط میشود زیرا رسول خدا(ص)فرمود:«الاسلام یجب ما قبله»13 4-5-استقلال رأی و نظر مرحوم فاضل مقداد،ضمن احترام به دیدگاه قدما و نظر مشهور از مفسران احکام القرآن گذشته مانند قطب راوندی و ابن متوج،که از او به«قال المعاصر»یاد میکند،تأثیر نپذیرفت،بلکه در بسیاری از موارد،ضمن نقل آرای علمای بزرگ امامیه به بیان نظریات خود پرداخته است.
اما اینکه در تعیین مقدار نقطه زوجه،ملاک و معیار چیست؛آیا در تعیین مقدار نفقه زوجه باید به شأن زوج و وضعیت او نگریست یا باید به شأن زن و همگنان و اقوام و خویشان او نظر کرد یا ملاک،وضعیت هردو است؟ مرحوم فاضل مقداد در ذیل آیه 7 سوره طلاق مینویسد:ابن متوج معتقد است براساس آیه 6 و 7 سوره طلاق،ملاک در مقدار نفقه زوجه،حال زوج است نه حال زوجه،لذا خداوند،سخنش را به این جمله مؤکد فرمود: لا یکلف الله نفسا الا ما آتاها» 23لذا اگر حال زوجه را ملاک قرار دهیم در بعضی از اوقات به تکلیف مالا یطاق منجر میشود،آنجا که زن از شأن بالایی برخوردار باشد ولی زوج،معسر(مستمند)و فقیر و نادار باشد."