چکیده:
یکی از برنامههای اصلاحی حضرت
علی(ع) در دوره زمامداری، گماشتن نیروهای
شایسته، کارآمد و صالح در مصادر امور
حکومت بود. زیرا استقرار و دوام حکومت به
ویژه با شاخصههای دینداری و عدالت، بدون
کارگزاران شایسته عملی نخواهد بود. از
اینرو، یکی از مقولههای مهم و مورد توجه
جدی امام علی(ع)، کارگزاران حکومت بود.
چگونگی گزینش و انتخاب این نیروها در
مناصب گوناگون سیاسی، نظامی، مالی،
قضایی و اداری، آشنا نمودن آنان با
دستورالعملهای مدیریتی، شیوه زمامداری و
رفتار با مردم، و نظارت بر عملکرد و مدیریت
آنان به منظور حسن اجرای امور که به تأمین
امنیت جامعه، رضایت عمومی مردم، استحکام
و ثبات حکومت منجر گردد، از مسایلی است که
امام(ع) بدانها پرداخته است.
حضرت(ع) با این مبانی نظری سعی داشت
تا مدلی از نظام مدیریت اسلامی را در زمان
خویش اجرا نماید و برای آینده مسلمانان نیز
معیارهای لازم و اصول کلی را ارائه دهد. در
این مقاله کوشش میشود تا برنامههای
اصلاحی امام علی(ع) در باره کارگزاران
حکومت، به ویژه مواردی چون معیارهای
انتخاب، توصیهها و رهنمودهای مدیریتی، و
سیاستهای نظارتی و مراقبتی ایشان تحلیل و
تبیین گردد.
خلاصه ماشینی:
"امام علی(ع) در الگوی مدیریتی خود، چند اصل مهم را رعایت مینموده است: 1ـ انتخاب کارگزاران و مدیران حکومت بر اساس معیارهای صلاحیتی و ارزشی 2ـ اصل قرار دادن لیاقتها، شایستگیها و تواناییها در واگذاری مسؤولیت به کارگزاران و عدم دخالت روابط شخصی و خویشاوندگرایی (نفی دودمانگرایی و اشرافیتسالاری) 3ـ برخورداری از دستورالعمل جامع مدیریتی (داشتن پشتوانه نظری و معرفتی مدیریت و حکومت) 4ـ تبیین وظایف و تکالیف رهبری، کارگزاران و مردم نسبت به یکدیگر 5ـ اهتمام به انطباق قول با عمل در رفتار خود به منظور تأثیرگذاری فرامین بر عاملان حکومت و مردم (هماهنگی مبانی اندیشهای با فعل سیاسی) 6ـ ارائه توصیهها و رهنمودهای لازم به کارگزاران حکومتی هنگام پذیرش مسؤولیت 7ـ نظارت و مواظبت دقیق بر رفتار و عملکرد مدیران، حتی شیوه زندگی آنان 8ـ سیاست تشویق و توبیخ عاملان حکومت به منظور اجرای عدالت و جلوگیری از بروز انحراف و ظلم و ستم در جامعه.
(70) بدین ترتیب امام علی(ع) با الگوسازی در مقوله رهبری و زمامداری امت و مدیریت نظام اسلامی، بر آن بود تا عناصر حکومت را بر دینداری و شایستهسالاری سامان دهد و این مجموعه را در خدمت مردم قرار داده و با برقراری عدالت اجتماعی و مساوات اسلامی، آرمانها و اهداف اسلام را در جامعه تحقق بخشد که همان حرکت در مسیر کمال و تعالی معنوی انسانها و پیشرفت زندگی مادی آنان و تقرب بندگان با خدای خود میباشد."