چکیده:
ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزیز کشی از علمای نیمه نخست سده چهارم
هجری است که در رشته حدیث و رجال صاحب مهارت بود. سال دقیق ولادت و وفای وی
روشن نیست. شواهد حاکی از آن است که وی در نیمه نخست قرن چهارم میزیسته و رشد
و نمو علمی وی در دیار سمرقند و ماوراءالنهر بوده است. شیخ طوسی و نجاشی که
نزدیکترین افراد به عصر اویند، نگارش کتابی در رجال را به وی نسبت دادهاند.
ابنشهرآشوب، که یک قرن پس از شیخ طوسی میزیسته، کتاب کشی را معرفةالناقلین عن
الأئمة الصادقین میخواند و دیگران آن را معرفة أخبار الرجال یا معرفة الرجال نام نهادهاند.
اصل کتاب کشی از دستبرد حوادث ایام مصون نماند و آنچه امروزه در دست است و با
عنوان رجال کشی شهرت یافته، در واقع اختیارات و انتخابات شیخ طوسی است که بهتصریح
سید بن طاووس در سال 456 به شاگردان خود املاء کرده است. به دلایلی کتاب اختیار با
کتاب رجال کشی تفاوتهای محتوایی متعددی دارد.
در این مقاله به بررسی کتاب اختیار معرفة الرجال طوسی میپردازیم و برخی از وجوه
تفاوت آن با اصل کتاب رجال کشی را مطرح میکنیم.
خلاصه ماشینی:
"در قرن سوم هجری بر اثر شیوع کتب حدیث و رواج اصول و مصنفات این علم، فن رجال نیز رونق گرفت و کتب نسبتا زیادی تألیف شد که برخی از آنها تا کنون موجود مانده از آثار گرانبهای شیعه محسوب میشود، از آن جمله: ـ طبقات الرجال، تألیف احمد بن ابی عبدالله برقی (م.
2240) که گویا در عصر نجاشی، معروف و شاید در اختیار او بوده است (غفاری 1369: 210)؛ ـ رجال حسن بن محبوب با عنوان معرفة رواة الأخبار (آقا بزرگ طهرانی 1403: ج 10، 98)؛ تدوین کتب رجالی تا اواخر قرن چهارم به صورت گسترده ادامه یافت.
رجال کشی همان طور که از عبارات نجاشی و طوسی در شرح حال ابوعمرو، محمد بن عمر بن عبدالعزیز الکشی معلوم است، وی کتابی با عنوان کتاب رجال تألیف کرده است.
نوری به نقل از علی بن طاووس بیان داشته که شیخ طوسی در سال 456 کتاب رجال کشی را بر شاگردان خود املاء کرده است.
اینکه شیخ طوسی دست به پیرایش کتاب رجال کشی زده است و نیز با توجه به عبارت نجاشی در توصیف او «له کتاب الرجال، کثیرالعلم، فیه اغلاط کثیرة» (همان: ج 2، 282).
آثار علمی شیخ طوسی و نجاشی تنها یک اثر را در حوزه رجال به وی نسبت دادهاند، و به جای اینکه نام این اثر را صراحتا ذکر کنند به عبارت له کتاب الرجال اکتفا کردهاند (نجاشی 1408: ج 2، 282؛ طوسی [بیتا]: 141).
شخصیت طوسی ابو جعفر، محمد بن حسن طوسی، ملقب به شیخ الطائفه یکی از مفاخر بزرگ شیعه است که در ادبیات، فقه، کلام، حدیث، رجال و تفسیر سرآمد عصر خود بود."