چکیده:
قیام 15 خرداد 42 که در اعتراض به دستگیری حضرت امام خمینی و در حمایت از نهضت ایشان صورت گرفت از نقاط
عطف و حساس تاریخ معاصر ایران است.
این قیام حرکتی عمومی علیه رژیم شاه بود که علاوه بر آن که شهرهای حساس و پایتخت را در بر گرفت و تبدیل به جنبشی
چند شهری گردید، دانشجویان و دانشگاهیان نیز همراه تودهی مردم در آن نقش داشتند، از این میان، نقش دانشجویان دانشگاه
تهران برجسته و قابل ملاحظه است.
این مقاله به بررسی و ارزیابی نقش دانشجویان دانشگاه تهران در جنبش فراگیر 15 خرداد 42 پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
این قیام حرکتی عمومی علیه رژیم شاه بود که علاوه بر آن که شهرهای حساس و پایتخت را در بر گرفت و تبدیل به جنبشی چند شهری گردید، دانشجویان و دانشگاهیان نیز همراه تودهی مردم در آن نقش داشتند، از این میان، نقش دانشجویان دانشگاه تهران برجسته و قابل ملاحظه است.
این جنبش که در ابتدا در اعتراض به لوایح شاه بخصوص رفراندوم آغاز شد، با دستگیری امام خمینی و انتقال وی از قم به تهران، شتاب بیشتری گرفت و بدل به حرکتی گردید که بصورت مداوم هفت روز طول کشید، ولی تعریفگر مناسباتی جدید در روابط دولت ـ ملت گردید.
3 ـ دانشجویان در تظاهرات 14 خرداد در روز چهارده خرداد 42 و به دنبال اعلام قبلی مبنی بر برگزاری تظاهرات، مردم ساعت 8 صبح در مسجد حاج ابوالفتح اجتماع کردند، سپس تظاهرکنندگان به طرف دانشگاه به راه افتادند و با شعار «با ما همصدا شوید» دانشجویان را به اتحاد دعوت میکردند.
رژیم شاه که از حرکت گستردهی مردم هراسان شده بود، مبادرت به دستگیری امام در شب پانزده خرداد نمود و انعکاس آن در تهران، شتاب تظاهرات و اعتراضها را تندتر کرد.
5 ـ تداوم اعتراضات در دانشگاه بعد ازظهر همان روز، دانشگاه به محاصرهی تانکهای رژیم درآمد و دانشجویانی که در دانشگاه بودند در محوطهی دانشگاه شروع به سردادن شعار کردند، ولی این روز، پایان حرکت دانشجویان نبود؛ چه آنان در روزهای آتی هم دست به تجمع اعتراضآمیز زدند.
در روز 16 خرداد، در ساعت 8 و 30 دقیقه، دانشجویان تجمع اعتراضآمیز خودشان را این بار در اعتراض به سرکوب تظاهرات مردم توسط رژیم شروع کردند.