چکیده:
شبهة عبائیه نام شبههای است معروف در علم اصول فقه که نخستین بار توسط مرحوم آیتالله سید اسماعیل صدر مطرح شد.نگارنده در ابتدای مقاله به توضیح و تبیین این شبهه میپردازد و درصدد تطبیق آن با مبانی اصولی حضرت امام خمینی(س) است.در ادامه از نظریات بزرگانی چون محقق عراقی، محقق نائینی و آیتالله شیخ محمدحسین اصفهانی دربارة بطلان استصحاب فرد مردد و از نظریات بزرگانی چون محقق نائینی و حضرت امام خمینی(س) و جمعی از بزرگان معاصر راجعبه شبهه عبائیه استفاده کرده است. نویسنده در پایان، جواب دیگری از شبهه عبائیه و جمعبندی از کل نظریات علما آورده است.
خلاصه ماشینی:
"حضرت امام خمینی ضمن قبول این دلیل ــ به نوعی پذیرش استصحاب فرد مردد در جایی که احتمالا اثری شرعی بر آن بار باشد، است ــ میفرمایند: اگر حکم مردد باشد ممکن است گفته شود که شارع مادامی که موضوع معینی را تصویر کرده است، حکمی را صادر نمیکند و لذا میتوان گفت «فرد مردد» دارای حکم نیست، ولی این اشکال ــ علیرغم آنکه آن را نیز در ذیل مباحث واجب تخییری پاسخ گفتهایم ــ مختص به استصحاب حکم مردد است و استصحاب موضوع مردد ــ که در نزد مکلف غیر معلوم و در واقع معلوم میباشد ــ در صورتی که دارای حکم شرعی باشد، جاری میباشد.
در جواب مرحوم آیت الله خویی میتوان گفت: آنچه ایشان به عنوان استصحاب در مفاد کان ناقصه مطرح میکنند همان استصحاب فرد مردد است چرا که وقتی میگوییم «قسمتی از این عبا نجس بود و الان نمیدانیم پاک شده یا نه» در حقیقت میگوییم «فرد نجاست» در خارج موجود برای بررسی اصل مثبت ن.
در پاسخ ایشان باید گفت در بیان مرحوم امام، آنچه غیر قابل اثبات دانسته شده است، اثبات نجاست عبا میباشد، چرا که استصحاب کلی اگر بخواهد حکم را در مورد جزئی اثبات نماید، اصل مثبت پدید میآید و مرحوم امام درصدد آن است که بگوید با اثبات نجاست کلی نمیتوان نجاست این عبا را انتزاع کرد و لذاست که مرحوم نائینی نیز در همین بحث به سراغ فرق کان تامه و کان ناقصه رفته است [محقق نائینی اجود التقریرات ج 4: 94]."