چکیده:
هنجار، ارزش و اخلاق از دیرینهترین چالشهای ارتباط جمعی محسوب میشوند. نوع رسانه، مخاطبان آن، حوزه انتشار پیام آن، اهداف، کانال و سازمان و تمامی عناصر و مؤلفههایی که به وسایل ارتباط جمعی مرتبط هستند هر یک به نوعی با واژههای یاد شده و چگونگی تشخیص، تطبیق و اجرای آنها درگیرند. خبر از جمله پیامهای رسانه است که تعریف آن در اساس حاوی واژههایی هنجاری، ارزشی و اخلاقی است. اسلام نیز که اخلاق، ارزشها و آرمانها را همواره حاکم بر تمام جنبههای حیات بشری و همه روابط فردی و اجتماعی معرفی میکند در حوزه خبر دارای رهنمودها و اصول و توصیههای روشن و شفاف است. از جمله اصول اخلاقی که دین مبین اسلام در حوزه خبر بر آن تاکید میکند، مسئولیت اجتماعی روزنامهنگار و رعایت مصالح عموم، توجه به حق مردم در دستیابی به اطلاعات سازنده و مفید، شجاعت در نقل حقایق، تاکید بر صداقت و عینیت خبر و احتراز از تحریف اخبار، توجه به اعتبار روایی منبع خبر، خودداری از مکر و خدعه در خبر، حفظ حرمت و حریم فرد و جامعه و در عین حال انتقاد سالم و عمل به وظیفه امانتداری جامعه است. اگر چه برخی هنجارها و ارزشها در مرحله تطبیق و اجرا ممکن است با تفسیر و تأویلهایی متعدد روبرو شوند اما اساس تعالیم اسلام اصول و اخلاق حرفهای خبر را به گونهای شفاف تبیین ساخته است.
خلاصه ماشینی:
"از جمله اصول اخلاقی که دین مبین اسلام در حوزه خبر بر آن تاکید میکند، مسئولیت اجتماعی روزنامهنگار و رعایت مصالح عموم، توجه به حق مردم در دستیابی به اطلاعات سازنده و مفید، شجاعت در نقل حقایق، تاکید بر صداقت و عینیت خبر و احتراز از تحریف اخبار، توجه به اعتبار روایی منبع خبر، خودداری از مکر و خدعه در خبر، حفظ حرمت و حریم فرد و جامعه و در عین حال انتقاد سالم و عمل به وظیفه امانتداری جامعه است.
قرآن کریم خود ترغیب میکند که مردمان اطلاعات گوناگون را در اختیار داشته باشند و با کنار هم گذاشتن اطلاعات مختلف خود به قضاوت صحیح بپردازند : ”فبشر عبادالذین یستمعونالقول فیتبعون احسنه“(زمر، 18):به آن بندگان من که اقوال مختلف را میشنوند و بهترین آنها را بر میگزینند و مورد تبعیت قرار میدهند بشارت ده، حتی در اصل دین خداوند اکراه را نمیپذیرد و میفرماید : ”لااکراه فیالدین قد تبینالرشد منالغی“ بنابر این استراتژی تبلیغاتی اسلام انعکاس آگاهیها و اطلاعات خالص و تحریف نشده و واگذاری حق و قدرت انتخاب و تصمیم به مردم است.
“ (شکرخواه، 1374، ص 127) انتقاد سالم و سازنده در کنار تمامی اصول اخلاقی حرفهای رسانهای اسلام رسالت اصلی خبرنگار و رسانه یعنی انعکاس مسائل و واقعیتهای اجتماع و تلاش برای بهبود اوضاع جامعه و کمک به توسعه اجتماعی با در نظر گرفتن مصالح و منافع جامعه را نیز همواره مورد تاکید قرار میدهد."