چکیده:
مقدمه: نظر به تاثیر متغیرهای اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی بر شیوه تربیت فرزندان و نقش شیوههای تربیتی در اندیشه، رفتار و میزان کارآمدی تحصیلی و اجتماعی آنان، بررسی حاضر با هدف ارزیابی و آزمون موارد یاد شده در خانوادههای تهرانی انجام شده است.مواد و روشکار: در یک بررسی توصیفی- مقطعی، 240 دانشآموز سال سوم راهنمایی (120 پسر و 120 دختر) از سه منطقه شهری تهران (مناطق 3، 11 و 19) به روش نمونهگیری خوشهای- چند مرحلهای انتخاب شدند. برای ارزیابی پسزمینه اجتماعی- فرهنگی، چهار متغیر جمعیتشناختی به شرح زیر به کار برده شد: محل سکونت خانوار، شمار فرزندان، محل تولد والدین و میزان تحصیلات والدین. برای ارزیابی شیوه تربیتی از پرسشنامه اقتدار تربیتی بهره گرفته شد. سبک یادگیری نیز با پرسشنامه سبک یادگیری کولب سنجیده شد. موفقیت تحصیلی با معدل امتحانات نهایی دانشآموزان ارزیابی گردید. داده ها به کمک روش آماری تحلیل واریانس، روش تعقیبی شفه، رگرسیون چند متغیره و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل گردیدند.یافتهها: شیوه تربیت مستبدانه در جنوب شهر شایعتر بود. بین شیوه تربیت مقتدرانه و نمرههای بالاتر تحصیلی همبستگی مثبت و معنیدار دیده شد. آنالیز واریانس نشان داد که شیوه مقتدرانه بیشتر با سبک یادگیری نظریهپرداز همراه است.نتیجهگیری: در خانوادههای تهرانی، پسزمینه اجتماعی- فرهنگی با شیوه تربیت فرزند رابطه دارد و خانوادههای مناطق جنوب شهر بیشتر از رویکرد مستبدانه استفاده میکنند. شیوه تربیت فرزند نیز به نوبه خود با سبک یادگیری و موفقیت تحصیلی فرزندان رابطه داشته و رویکرد مقتدرانه با سبک یادگیری نظریهپرداز و موفقیت تحصیلی بیشتر همراه است.
خلاصه ماشینی:
ایران در سدههای گذشته، جامعهای مرد سالار بود؛ پدر در رأس خانواده بود و رویکردی سختگیرانه و تأدیبی 1- Baumrind 2- authoritarian 3- authoritative 4- permissive5- MacCoby 6- Martin7- Dornbusch 8- Ritter9- Liederman 10- Roberts11- Fraleigh 12- Steinberg 13- Brown 14- Weiss 15- Schwartz 16- autonomy 17- Buri 18- Elmen19- Mounts 20- Lamborn21- Darling 22- Hickman23- Bartholomae 24- McLoyd25- Kohn 26- Mesquita27- Inglehart 28- survival values29- well-being داشت (فتحی1، 1985؛ شریفزاده2، 1998؛ فرنهآ3، 1991).
بهطور خلاصه فرضیات پژوهش حاضر عبارت بودند از: 1) چهار متغیر جمعیتشناختی (محل سکونت، محل تولد والدین، میزان تحصیلات والدین و تعداد فرزندان خانواده) با هم همبستگی قوی داشته و مجموعا نشاندهنده پسزمینه اجتماعی- فرهنگی خانوادههای مورد بررسی هستند؛ 2) پسزمینه اجتماعی- فرهنگی با شیوه تربیتی خانواده رابطه دارد؛ 3) شیوه تربیتی نیز بر موفقیت تحصیلی فرزند تأثیر میگذارد و شیوه تربیتی مقتدر با پیشرفت تحصیلی همراه است؛ 4) شیوه تربیتی با سبک یادگیری نیز رابطه داشته، شیوه تربیتی مقتدر با سبک یادگیری نظریهپرداز و شیوه تربیتی مستبد با سبک یادگیری فعالیتگرا همبستگی دارد.
این پرسشنامه 1- Fathi 2- Sharifzadeh3- Fernea 4- Abrahamian5- Kermani 6- Abbasi-Shavazi7- McDonald 8- Chavoshi9- Hekmat 10- Kabacoff11- Klein 12- Touba13- Madanipour 14- Inkeles15- Smith 16- behavioral predictability 17- Kolb 18- Parental Authority Questionnaire دارای 10 پرسش برای هر یک از شیوههای تربیتی است و به روش لیکرت پنج امتیازی نمرهگذاری میشود.
بهطور کلی این بررسی نشان داد که پسزمینه اجتماعی- فرهنگی با شیوه تربیتی والدین رابطه داشته و خانوادههای فقیر و سنتی جنوب شهر بیشتر رویکردی مستبدانه در تربیت فرزندان بهکار می برند.