چکیده:
مهمترین نوع یادگیری انسان، یادگیری مشاهدهای است. بر همین اساس، یکی از روشهای تربیت، تربیت به وسیله الگو است، که میتوان آن را «روش
الگویی» نامید. این روش در سرتاسر زندگی و ابعاد مختلف آن کاربرد دارد و از آنجا که محتوای تربیت را به صورت عینی و عملی ارائه میدهد، در
انتقال مفاهیم و آموزش برنامههای تربیتی، بسیار مؤثر است. شاید به همین دلیل است که در منابع اسلامی، بر بهرهگیری از الگو و پیروی از اسوههای
حسنه تأکید شده است. تأثیرپذیری انسان از محیط و گرایش او به تقلید را میتوان از مبانی اثرگذاری این روش نام برد.
از شیوههای اجرایی این روش، میتوان به الگودهی، الگوپردازی و الگوزدایی اشاره کرد که هر کدام شیوههای جزئیتری را شامل میشود. قلمرو
کاربرد این روش بسیار گسترده است و حسن اجرای آن در گرو رعایت اصول و قواعد خاصی است که در متن مقاله بیان شده است. علاوه بر آن،
آسیبهایی بر سر راه این روش وجود دارد که مربی نباید از بروز آنها غافل باشد.
خلاصه ماشینی:
"در غیر این صورت: ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش؟ خشک ابری که بود زآب تهی ناید از وی صفت آب دهی و به فرموده امیرالمؤمنین علیهالسلام : «کیف یصلح غیره من لم یصلح نفسه ؟»؛ (25) کسی که خود را اصلاح نکرده است چگونه میتواند دیگران را اصلاح کند؟ هرقدر الگوها از کمال بیشتری برخوردار باشند، دایره تأثیر آنها در الگوپذیر بیشتر است.
شیوه دوم این است که مربی اسوهها و الگوهای مطلوب را، که در ظاهر از دید مربی پنهان هستند ولی در گذشته تحقق خارجی داشته و سنت و روش زندگی آنها در جامعه از رونق و درخشش خاصی برخوردار بوده است، به متربی معرفی نماید و خصوصیات شخصیتی و سیره فردی و اجتماعی آنها را برای وی تبیین نماید.
این قواعد گاه جنبه عمومی دارد که رعایت آن در تمام روشها لازم و ضروری است و باید در جای خود مورد بحث و بررسی قرار گیرد؛ به عنوان مثال، آشنایی کامل مربی با فنون تعلیم و تربیت و آگاهی از ویژگیها و خصوصیات متربی، شرط لازم و ضروری برای به کارگیری همه روشهای تربیتی است؛ زیرا در غیر این صورت، نه تنها موفقیتی برای مربی حاصل نمیشود، بلکه این نوع تربیت به ضد تربیت تبدیل میگردد و مصداق این سخن امام صادق علیهالسلام میشود که: «العامل علی غیر بصیرة کالسائر علی غیر طریق لایزیده سرعةالسیر الابعدا»؛ (39) کسی که بدون بینش و آگاهی به عملی اقدام میکند، مانند کسی است که مسیر انحرافی را میپیماید که سرعت پیمایش (چیزی) به غیر از دوری (از هدف) بر او نمیافزاید."