چکیده:
درباره معنای واژه جاهلیت در قرآن کریم اختلاف نظر وجود دارد: برخی آن را به معنای بیدانشی و نادانی گرفتهاند؛ اما در این مقاله تلاش شدهاست که به مدد ادله عقلی مانند تحدی قرآن، غنای ادبی باقیمانده از عصر جاهلی، هدف بعثت و تناسب اعجاز قرآن با عصر حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله و ادله نقلی مثل اقوال لغویون، سخنان ادبا، روایات معصومین علیهمالسلام و آیات قرآن کریم ثابتشود، جاهلیت به معنای مذکور نیست؛ بلکه به این معناست که مردم پیش از اسلام از مکارم اخلاقی بهره کاملی نداشتند.
خلاصه ماشینی:
"3. ادله ترادف جاهلیت با رذالت اخلاقی و فرهنگیدر مورد اینکه قرآن چرا اعراب قبل از اسلام را اهل جاهلیت خطاب کردهاست، بین مورخان و دانشمندان اختلاف است: بعضی میگویند: به خاطر رواج بتپرستی و خرافات و جهالت در بین این اقوام بوده است؛ بعضی بر آن عقیدهاند که به سبب رواج دشمنی و خونریزی میان عشایر و قبایل این نام به آنها اطلاق شدهاست؛ اما آنچه برای ما مهم است، ادبیات و عوامل و مظاهر آن است(9)؛ لکن بطوری که گفته شده است، تقریبا تا دوران بعثت و رسالت حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله میان اعراب شمالی نوشتن رایج نبوده است.
بنابر این از اینکه هدف بعثت حضرت رسول صلیاللهعلیهوآله به قول آن حضرت «اتمام مکارم اخلاق» بودهاست، دانسته میشود که در واقع این قوم کاملا به دور از اخلاق و بدون علم نبودهاند؛ بلکه تعداد اندکی از آنها دارای مدارجی علمی و آگاهیهای زمان خود بودهاند و ترجمه واژه «جهل» و «عصر جاهلیت» به نادانی و عصر نادانی صحیح به نظر نمیرسد.
5. نتیجه بحث با توجه به معنای ظاهری این آیه شریفه(62) و همچنین با در نظر گرفتن شأن نزول و تفاسیری که در این مورد صورت گرفته است، ملاحظه میشود که برخی عادات ناپسند از جمله سنتهای غلط و غیر منطقی از اقوام پیشین که در واقع این سنتها و عادات ناپسند از جهل آنها سرچشمه میگرفتهاست، در سایه شوم همین «حمیت جاهلیت» بوده است و همانطور که گذشت این حمیت به عادات خرافی گذشتگان، غضب و شدت عمل در کارها، خشونت، عدم آرامش و حلم، عدم یقین به خدا و پیامبرش و هواهای نفسانی تعبیر و تفسیر شده است."