چکیده:
گسترش اسلام و تصرف سرزمینهای جدید،از صدر اسلام مورد توجه مسلمانان بود.حملات اولیه به سرزمینهای مجاور در زمان ابوبکر و عمر بیشتر از راه خشکی صورت گرفت.با تصرف شام و مصر در سالهای پایانی دهه دوم هجرت،مسلمانان پس از رویارویی با رومیان و ناوگان قدرتمند آنها متوجه اهمیت قوای دریایی برای مقابله با دشمن و حفظ قلمرو و گسترش آن شدند.امام خلیفه دوم علاقهای به اعزام مسلمانان به دریا نداشت.در دوره عثمان عملیات نظامی دریایی زیادی صورت گرفت که معاویه، حاکم شام در رأس این فعالیت قرار داشت.در این نوشتار،فعالیت نظامی دریایی مسلمانان از ابتدا تا سال پنجاه هجری طی چهار فصل،تحت عنوان سابقه آشنایی اعراب با دریا،فعالیت جنگی در خلیج فارس، سواحل مدیترانه و جزایر آن بررسی شده است تا سهم جنگهای دریایی در گسترش و حفظ قلمرو دولت اسلامی نشان داده شود.
خلاصه ماشینی:
"7از این پس به دستور عمر آذوقه را از راه دریا به بندر جار8برای مردم مدینه فرستادند9با فتح مصر و شام،تحول مهمی در سیاست دفاعی مسلمانان پدید آمد؛ایشان متوجه اهمیت حفظ سواحل شدند و به تمام معنا دریافتند که از فرهنگ دریانوردی بیزانسیها عقب ماندهاند،زیرا اگرچه بسیاری از مردم یمن،عمان و بحرین(که آشنا با صیادی در دریا و تجارت دریایی بودند)در حمله به شام و مصر شرکت داشتند،اما اطلاعات چندانی از هدایت کشتی در یک جنگ دریایی نداشتند.
4نویسنده معاصر عرب،عبدالعزیز سالم،ضمن رد حمله مسلمانان در سال 32ق/652م به صقلیه،معتقد است که این عملیات نمیتواند در این سال اتفاق افتاده باشد،زیرا: 1-برای حمله به صقلیه که جزیرهای در وسط دریای مدیترانه بود،نیاز به تسلط کامل مسلمانان بر سواحل مغرب بود تا از این سواحل به سوی صقلیه حمله کنند،در حالی که میدانیم مسلمانان پس از حمله اول خود به افریقیه در سال 29ق/649م به فرماندهی عبدالله بن سعد، افریقیه را ترک کردند و حمله دوم در زمان امارت مجدد عمروبنعاص در مصر صورت گرفت؛ 2-جنگ با صقلیه احتیاج به شناختی کامل از دریای مدیترانه و مهارت دریانوردی داشت، در حالی که اعراب این زمان تازه دریا را شناخته بودند و قبرس را نیز تنها به جهت نزدیکی آن به سواحل شام تصرف کرده بودند،5همچنانکه جزیره ارواد6را نیز با وجود نزدیکی آن سواحل شام،تا سال 54ق/673م نتوانستند فتح کنند،همینطور تا سال 52ق/672م نیز موفق به تصرف جزیره رودس نشدند."