چکیده:
سیرهنگاری به عنوان یکی از شاخههای مهم تاریخنگاری اسلامی،در رویکرد مسلمانان به تاریخپژوهی و مطالعات تاریخی نقش مهم و ارزندهای ایفا کرده است.به عبارت دیگر،سیرهنگاری که با ثبت و ضبط سیره پیامبر صلی الله علیه و آله آغاز شد،مدخل و دروازه پهناوری بود که مسلمانان از مسیر آن به مطالعه و بررسی دیگر رخدادها و تدوین آنها راغب شدند.در این مقاله،نگارنده کوشیده است تا معنا و مفهوم سیره،علل و عوامل پیدایش و شکوفایی سیرهنویسی،ویژگیها و مشخصههای کتابهای سیره و معدود مطالب مرتبط دیگری را مورد بررسی و پژوهش قرار دهد.یافتهها مبین آن است که در پیدایش و شکوفایی سیرهنویسی،شناخت و عمل به سنت و سیره پیامبر صلی الله علیه و آله(به عنوان دومین منبع حکمی مسلمانان)عامل مهم و اصلی بوده است.عامل مزبور موجب شده تا از صدر اسلام تاکنون آثار فراوانی به رشته تحریر در آید.در بیان ویژگیها و مشخصههای کتابهای سیره میتوان به مواردی،همانند کاربرد و استفاده از شیوه حدیثی و خبری در طرح رخدادها و حوادث،قرار گرفتن مطالب در هاله تقدس،دخالت داشتن گرایشهای فکری-عقیدتی و سیاسی در طرح یا عدم طرح برخی وقایع و حوادث و تلاش معدودی از سیرهنویسان متأخر در پیرایه زدایی و تحلیل گزارشها اشاره داشت.
خلاصه ماشینی:
"صاحبنظران،سیرهنگاری را سرآغاز حرکت و سنگ بنای نهضت تاریخ پژوهی و تاریخنگاری اسلامی و مطالعات تاریخی پنداشته،و نخستین رویکرد علاقهمندانه و منتقدانه مسلمانان صدر اسلام به فهم،ثبت و ضبط سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را عاملی مهم و مؤثر در ایجاد تنوع و تکثر شگفتانگیز موضوعات و آثار تاریخی در تمدن اسلامی قلمداد کردهاند.
کارشکنیها و مخالفت آنان در عدم بیان صحیح وقایع و سکوت مورخان و سیرهنویسان درباره برخی وقایع و جریانهای مهم مرتبط با سیره و رسالت نبیاکرم صلی الله علیه و آله تأثیر وافر داشت،زیرا گزارش و ترسیم صحیح وقایع دوران رسالت آن حضرت به معرفی نقش منفی و معاند آنان منجر شده،با مصالح سیاسی و حکومتی آنان در تضاد بود.
1نتیجه با توجه به آنچه گذشت میتوان اظهار داشت که در پیدایش و بالندگی سیرهنویسی، عواملی همانند محوریت و جایگاه رفیع پیامبر صلی الله علیه و آله در دین مبین اسلام،درک و فهم مفاهیم قرآن کریم،توصیه مؤکد قرآن کریم به الگویابی از مشی رسولاکرم صلی الله علیه و آله،توصیه آن حضرت به پیروان در الگویابی از سیره قولی و عملیاش،کنجکاوی و شوق نوکیشان مسلمان به شناخت زندگی و سیره رسول اکرم صلی الله علیه و آله،استعانت بانیان و طرفداران فرقههای مختلف اسلامی از روش و سیره آن حضرت در منازعات فرقهای و عقیدتی و نیز توجه برخی صاحبان حکومت و قدرت،مؤثر بوده است."