چکیده:
در نوشته حاضر،روند و جریان تاریخ نگاری شیعیان در سدههای نخستین بررسی شده است.طرح دو دیدگاه در باره جهتگیری مذهبی گزارشهای موجود در مصادر تاریخی اهلسنت،و نیز بررسی واژهها و اصطلاحات تاریخنگاری در کتابهای فهرست شیعه،بهویژه رجال نجاشی،و همچنین تجزیه و تحلیل نوشتههای تاریخی شیعیان،از جمله مباحث این نوشته است.نتیجه این پژوهش آن است که شیعیان به تاریخنگاری(بهویژه حوزهها و محورهایی،مانند غیبت امام دوازدهم که دیگر فرقهها به آن کمتر توجه داشته)اهمیت دادهاند.البته از آنجا که به صاحبان قدرت،اعتماد نداشته به روند تاریخنگاری عمومی و تاریخ خلافت،رغبت چندانی نشان ندادهاند.در ادامه،شیوه و سبک تاریخنگاری«جلودی»یکی از مورخان پرتألیف،اما گمنام شیعه بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
"موضوعات تاریخی دیگری نیز که شیعیان در کنار نویسندگان اهلسنت به آن توجه کردهاند عبارتاند از: زندگانی رسولخداصلی الله علیه و آله:نجاشی از 51 کتاب در این زمینه یاد کرده که در چهار قرن اول هجری از سوی نویسندگان شیعی تدوین شده است.
***** به نظر میرسد جز برخی از موضوعات که مورد علاقه انحصاری شیعیان بوده و اختصاصا در آن زمینه،کتاب تألیف کردهاند،مانند ایمان ابوطالب یا غیبت امام دوازدهم و زندگانی ائمه علیهم السلام در دیگر عرصهها و موضوعات مورد توجه شیعه،گرایشهای مذهبی چندان دخیل نبوده است،زیرا در موضوعاتی مانند جمل،صفین،نهروان و قیامهای دیگری که با تاریخ شیعه پیوند داشته است،هر چند به نظر میرسد شیعیان اهتمام بیشتری داشتهاند،اما نویسندگان سنی نیز در همان زمینه به میزانی کمتر یا برابر،دست به تألیف زدهاند،زیرا به عنوان یکی از حوادث عمومی تاریخ اسلام و خلافت اسلامی که حوزه مورد علاقه اخباریان و تاریخنویسان با گرایشهای مذهبی مختلف بوده است به شمار میآمد.
3نتیجه با توجه به کثرت تألیفات تاریخی جلودی،به نظر میرسد این کتابها رواج شایسته خود را در میان دانشمندان بعدی نداشته و تنها کتاب وی که در باره آیات نازله در مورد امام علی علیه السلام بوده مورد مراجعه بسیار قرار گرفته و در کتابهای دیگر بارها از آن یاد شده است."