چکیده:
جستجو در نقش پیش فهمها و پیش فرضها در پیدایش تفسیر، پژوهشی ضروری و پر اهمیت
است.هیچ تفسیری تهی از پیشا دانسته و پیشا ادراک نبوده و هیچ دریافتی بدون استوار
شدن بر فهمی پیشین شکل نگرفته است.گوناگونی فهمها و تأویلها موضوعی قابل بررسی و
تحقیقی مهم و کاربردی است.علامه طباطبائی در مقدمه المیزان در بررسی و نقد پیش فهمها تصریح داشتهاند که
رهیافتهای نامعتبر و ناصحیح تفسیرها منشأ در دریافت نادرست پیش فرضها دارد؛پیرو
این موضوع در این مقاله نخست، ماهیت پیشافهم، اهمیت آن و آراء مختلف در این باب
مورد بررسی قرار گرفته، آنگاه تأملات علامه در خصوص مناسبت و پیوند تفسیر با پیشا
دانستهها ذکر شده است و در پایان سه پیشا ادراک علامه در تفسیر یعنی پیشافهم
معنایی، پیشافهم روشی و پیشافهم ساختاری مورد بحث قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"وی در ابتدای مقدمه تحقیقیاش مینویسد:«تفسیر که بمعنای بیان معانی آیات قرآنی و کشف مقاصد و مدالیل آنست، از قدیمیترین اشتغالات علمی است، که دانشمندان اسلامی را به خود جلب و مشغول کرده است و تاریخ این نوع بحث که نامش تفسیر است از عصر نزول قرآن شده و این معنا از آیه 151 سوره بقره به خوبی استفاده میشود»(همو، 1/7).
«قرآن، کامل است یعنی مشتمل است بر هدف کامل انسانیت و آنرا به کاملترین وجهی بیان میکند و با توجه به آیات قرآن، از جمله:«و نزلنا علیک الکتاب تبیانا لکل شیء»(النحل، 89)این گونه بدست میآید که قرآن، حقیقت مقاصد و اهداف همه کتب آسمانی را در بر دارد و افزوده بر آنها نیز، پیامهایی را بیان کرده است(همو، قرآن در اسلام، 16 و 17)در تعبیر دیگر علامه مینویسد:«قرآن، همیشگی است، به دلیل اینکه کامل است و ماورای کمال، چیزی نیست.
»(همانجا، 18) علامه در تبیین دلایل جامعیت قرآن بعنوان یک پیش دانسته در تفسیر، خاتمیت اسلام، فطری بودن دین و اقوم بودن اسلام را عناصر بنیادین شمرده و در المیزان تأکید میکند:«این دین، ریشهای قویم در هستی و آفرینش و واقعیت حق دارد که پیامبر به سوی آن، مردم را فراخوانده است تا برای آن خضوع کنند و در برابر آن تسلیم باشند و آنان که دین را شیوه زندگی خود قرار دهند، در برابر خدا اسلام آوردهاند."