چکیده:
آنچه در این مقاله در جستجوی آن بودهایم کوشش هر چند مقدماتی به منظور بهرهبرداری از نظام ارزشی اسلام در قلمرو ادارهی مسائل فرهنگی و سازمانهای موجود در جامعه میباشد. به منظور توجه علمی به موضوع بحث، پرسشهای اساسی که به گمان محقق رسیده طرح شده است. ضمن آنکه در این زمینه برداشتها و الهاماتی از قرآنکریم به عنوان الگوی مطالعاتی بیان شده است. مفاهیم کلیدی که در این متن با آن سروکار داشتهایم عبارتاست از: نظام ارزشی، ارزشها و صورتبندی روابط مردم، ساماندهی ارزشهای اسلامی، قشرگرایی در ارزشها، راه شناخت علمی ارزشها در قرآن. هدف ناظر بر این مقاله آن بوده است که چه رهیافتی را میتوان جهت استفادهی عملی از ارزشهای اسلامی و قرآنی انتخاب کرد.
خلاصه ماشینی:
"دیباچه:بازشناسی نظام ارزشی اسلام(1) و رهیافت علمی - کاربردی به آن در تنظیم و اصلاح روابط اجتماعی بخصوص در جامعهی اسلامی، میتواند یک بحث بنیادی باشد؛ زیرا در این بحث میخواهیم بدانیم که آیا اسلام به عنوان یک نهاد فرهنگی(2) در جامعهی ما ظرفیت معنوی و فکری آن را دارد که انسان امروز را در ادارهی سازمانهای اجتماعی(3)(رسمی و غیر رسمی) کمک کند؟ نحوهی این کمک چگونه است؟ آیا این کمک به صورت مستقیم است یا غیرمستقیم؟ به این معنا که آیا هستهی اصلی اسلام، یعنی قرآن و سخنان پیامبر صلیاللهعلیهوآله و ائمهی هدی (علیهمالسلام) حاوی مفاهیم، روشها و نظریات علمی - کاربردی(4) درجهت پاسخ به نیازهای متنوع و گستردهی جامعهی امروز هست؟ یا بهتر آن است که بگوییم آیا اسلام شاه کلیدهای ورود به اندیشه سازی و تفکر برتر و شناخت صحیح برای حل مسائل و بحرانهای(5) متعدد به منظور مدیریت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی را در اختیار دارد؟در این مقالهی مختصر، به چند کلید واژه میپردازیم.
کسانی که خود را صاحبنظر در ارزشهای اخلاقی و مذهبی دانسته، ولی راهکارهای عملی و کاربردی آنها را در روابط اجتماعی مد نظر خویش قرار نمیدهند، خواسته یا ناخواسته، تبدیل به «معلم اخلاق» میشوند و همواره اظهار نظر میکنند که اشخاص «باید» فلان کار را انجام دهند و «نباید» فلان بحث را مطرح کنند؛ ولی آیا هر کسی در قلمرو ارزشهای دینی میتواند معلم اخلاق دیگران شده و همواره پند و اندرز بدهد؟(19) به علاوه هیچ ارتباطی بین درس اخلاق دادن و باید و نباید کردن برای دیگران، با موضوع شناخت علمی و یافتن شاخصهای عملی و کاربردی ارزشهای ترویجی اسلام در زمینههای گوناگون وجود ندارد."