چکیده:
فارابی از پیشاهنگان فلسفهی مدنی و طراح نظریهی جامعهی آرمانی در عالم اسلامی است. نگارنده بر آن است که دیدگاههای اجتاعی سعدی را با مبانی جامعهی آرمانی وی بسنجد.فارابی مدینهی فاضله را در چارچوب نظم کلی حاکم بر جهان ارزیابی میکند و هدف جامعهی آرمانی را رسیدن به کمال انسانی و دستیابی به سعادت میداند.در این مدینه،پیامبر شایستهترین فرد برای ریاست جامعهی آرمانی است و در غیبت او نوبت به شخص دوم(امام)میرسد و چنانچه امام در جامعه نباشد.شورایی از فرزانگان که دستکم یکی از آنها فیلسوف است جامعه را اداره میکند.
اما سعدی به دنبال برقراری عدالت و رفع ستم است و هرکس به شرط دینورزی و دادگری میتواند رئیس جامعهی مطلوب وی شود.در این جامعه،وظیفهی سلطان برقراری امنیت و آرامش و داد و دهش است.
خلاصه ماشینی:
"سعدی شیرازی در این زمینه از ستارههای درخشانی است که ابعاد اجتماعی سخنش جای درنگی ژرفکاوانه
برای دستیابی به پاسخ این پرسشها،جا دارد که دیدگاه سعدی را با تفکرات اجتماعی و سیاسی فارابی،نخستین
پیش از بررسی اندیشههای اجتماعی و سیاسی سعدی و مقایسه با آرمان شهر فارابی،جا دارد که در این باره
افزون بر نشر کتابهای فارابی در سالهای اخیر،پژوهشهایی دربارهی اندیشهی سیاسی و مدنی وی در داخل و خارج از ایران صورت گرفته که برخی از آنها بدین شرح است.
کتاب«اندیشههای سیاسی فارابی»که پیش از این نیز بدان اشاره شد،از دیگر پژوهشهایی است که به وسیلهی
در عالم اسلامی غافل نبودهاند،بنابراین هر جا سخن از تطور اندیشهی فلسفی ایران است،از فارابی نیز یاد شده است.
جمله هانری کربن،صفحات 422 تا 532 تاریخ فلسفهی اسلامی را به فارابی اختصاص داده است(کربن،422 و 532:
همچنین حنا الفاخوری در تاریخ فلسفه در جهان اسلامی از صفحه 539 تا 844 به بررسی آراء و اندیشههای فلسفی و اجتماعی فارابی پرداخته است.
فارابی نیز بر آن بود که پیوند میان فلسفه و دین و یا به تعبیر دیگر،شناخت عقلانی و وحیانی را در آثار خود
البته سعدی هیچگاه تعبیر آرمانشهر یا مدینهی فاضله را به کار نبرده است و این تنها حاصل استنباط مرحوم دکتر زرین کوب و مرحوم دکتر یوسفی است.
فارابی در مدینهی فاضلهی خود به دنبال خیر و سعادت و فضیلت و کمال انسانی است؛اما سعدی داد و دهش و
رئیس مدینهی فاضلهی فارابی در وهلهی اول نبی است و قانون و شریعت را از منشأ وحی میگیرد."