چکیده:
با این که کتاب شریف نهج البلاغه گلچینی از سخنانی است که به امیر المؤمنین(ع) مناسبتهای مختلف بیان کرده است،دریایی بیکران از معارف الهی است و بعد از قرآن کریم بهترین راهنما برای هدایت بشر و ساختن انسان کامل است.هر انسان خواستار حقیقت میتواند از این دریای زخار به فراخور حال خویش کفی بر گرفته و جان تشنهاش را سیراب کند.
سخنان امیر المؤمنین(ع)دارای موضوعاتی است که مهمترین آنها عبارتست از:فخر،توبیخ و تأنیب،حماسه،تخویف،و تهدید،ذم و هجاء،رثاء،وصف،مدح،دعا و ابتهال،حکمت و شکوه.در این نوشتار،ابتدا موضوعات نثر در نهج البلاغه با مثال ذکر شده،سپس یکی از آن موضوعات یعنی«شکوه» مورد بحث قرار گرفته است.
شکوه به معنی شکایت،اظهار نگرانی و گلهمندی است و از مصدرهای ساختگی است که در زبان عربی به جای آن شکایت و شکوی بکار میرود.مشتقات کلمهی شکوی دو بار در قرآن و سیزده بار در نهج البلاغه بکار رفته است.پس از معنای لغوی شکوه،کاربرد آن در نهج البلاغه بیان شده و به عوامل و انگیزههای آن اشاره شده؛سپس از میان شکوههای موجود در نهج البلاغه بیان شده و به عوامل و انگیزههای آن اشاره شده؛سپس به موقعیت سخن و جنبهی شکوهآمیز بودن آن اشاره و انگیزهی شکوه بیان گشته است و در پایان از همهی مطالب نتیجهگیری شده است.
خلاصه ماشینی:
"با این که کتاب شریف نهج البلاغه منتخبی از سخنرانیها،نامهها و حکمتهایی است که امام علی(ع)در دوران
زندگی خود بیان کرده است و آنچه در این کتاب جمعآوری شده نسبت به آنچه از آن حضرت صادر گشته،از نظر
نهج البلاغه بیان گردیده و به عوامل و انگیزههای شکوه اشاره شده،آنگاه از میان سخنان شکوهآمیز امام(ع)که بیش از
شکوهکننده در این مبحث،امام علی(ع)است که اگر شکوه به معنی تظلم و دادخواهی باشد،آن حضرت فقط نزد
در کلام فوق،شکوهی امام علی(ع)از دو طبقه است؛یکی از اهل کوفه که رأی او را با نافرمانی و تنها گذاشتن مختل ساختند و یکی از جماعتی از قبیلهی قریش که دربارهی آن حضرت اظهار نظر بیجا و دور از دادگری کردند و با
این سخن یکی از شکوههای تلخ امام(ع)است که خود را بییار و یاور میبیند.
سبب تنهایی امام(ع)که در سخنان دیگر ایشان در نهج البلاغه ذکر شده است،حقگویی و حقجویی است و تنها
بخش اول این کلام،توبیخ و تأنیب است؛ولی از آنجا شکوه شروع میشود که حضرت خطاب به آنها میفرماید:
این شکوه بعد از یک اظهار،تنفر و توبیخ شدید ایت که حضرت با لحن بسیار شدیدی خطاب به آنها میفرماید:
این سخن،از شکوههای دلخراش و جانکاه امام علی(ع) است که مظلومیت آن حضرت را به خوبی نمایانگر
شکوهی امام علی(ع) در کلام مذکور،از استدلال نابجا و کورکورانه قریش است که آنها با نسبت دادن خود به
امام علی(ع)در این خطبه،از دست مردم قریش نزد خداوند شکوه کرده،حقکشیهای آنان را بازگو میکند.
مردم زمان امام علی(ع)چه کردند که این همه آن حضرت از
این گفتار نهج البلاغه نیست،ولی نسبت آن به امام علی(ع)مشهور است."