خلاصه ماشینی:
این مقاله که توسط آقای دکتر علی تقیپور ظهیر عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تهیه و تنظیم گشته و برای فصلنامه ارسال گردیده است،ابتدا به تعریف دیسیپلین پرداخته،نقش دیسیپلین را در برنامهء درسی و تدریس و یادگیری مطرح نموده،سپس به سه صفت بنیادی معرفت دیسیبلینی زیر عناوین:سادهسازی تحلیلی، هماهنگی ترکیبی،و پویایی توجه نموده و هریک از این صفات را از نظر نقشی که در امر یادگیری دارند مورد مطالعه قرار میدهد.
با در نظر گرفتن این معنای دیسیپلین،بلافاصله این موضوع مطرح میشود که همهء آموختنیها باید از حوزهء دیسیپلینها انتخاب شوند و آموزش ماده درسی خارج از حوزه آنها نامطلوب است.
روشها و اظهار نظرهای متفاوت این نظر که تنها معرفت سازمان یافته برای برنامه درسی مناسب است میان علمای آموزش و پرورش و سایر دانشمندان بحثهایی را موجب شده است.
از طرف دیگر،اگر بتوان این نکته را روشن کرد که آگاهی علمی(آکادمیکی) نه تنها متوجه آزاد کردن انسان از بارهای تجارب انباشته شدهء محض میشود،بلکه از طریق مفاهیم و نظریههای روشن و آشکار موجود در دیسیپلینها به سوی رهایی عقلانی راهنمون میشود:در این صورت است که میتوان امیدوار بود دانشآموزان و دانشجویان مشتاقانه آماده مبادلهء احتمالا جهل خود با فهم آزادی بخش خواهد بود.
این یک اصل اساسی برای هر دیسیپلین است؛آموزندگی به فراخور سودمندی است و معرفتی که تنها دادههای تجربه را سازمان میدهد اما برانگیزندهء سؤالات و کاووشهای بعدی نیست معرفت نسبتا غیر دیسیپلینی است.
در این تحلیل مختصر فرصت بررسی مسأله«سطوح»نبوده است و غرض نیز پیشنهاد این نبوده که همهء دستگاههای مفهومی یک دیسیپلین برای تدریس در همه سطوح آموزش و پرورش باید مورد توجه قرار گیرند.