خلاصه ماشینی:
"* * * پیشینهی تاریخی شاهسونان به زمان پادشاهان صفوی میرسد نویسندگان تواریخ و سفرنامهها در این قول معتقند که شاهعباس بزرگ برای کاستن نفوذ و نیروی حکمرانان سیودو طایفهی قزلباش که درآن روزگار تمشیت و ادارهی همهی امور مملکت را در دست داشتند و قدرتی بزرگ و خودکامه در برابر پادشاه بشمار میآمدند به ایجاد سپاهی مجهز و منظم در یکدستهی پیادهی تفنگدار و یکدستهی سواره همت کرد.
». نویسندگان روزگار قاجار و زمان ما دربارهی چگونگی تشکیل سپاهیانی بنام شاهسون مطالبی کموبیش همسان دارند و یادآور میشوند که چون «جمعی از نمک بحرامان قزلباشیه بر شاه عباس خروج کرده پای جرأت و جسارت پیش نهادند شاه فرمود شاهسون گلسون یعنی هرکه شاه را دوست دارد بیاید (!) لذا از هر فرقه آمده طاغیان شاه را شکست دادند پادشاه آن جماعت را شاهسون نام نهادند در میان آن طایفه طوایف مختلفه است مسکن ایشان در ملک منان و آذربایجان و عراق و فارس و قلیلی در خراسان و کابل و کشمیر سکونت دارند».
(عکس شماره1) با ایجاد این قلعه پیوند شاهسونان با سجلآباد و مردمش استوارتر شد و درهمان زمان «محمد نعیمی» نامی یکی از مالکان محلی که قسمتی از زمینهای سجلآباد را در تصرف دشات برای بهرهگیری بیشتر ازآن زمینها و گماشتن شاهسونان بهکار کشاورزی بهایجاد قناتی کمربست و بدینترتیب قنات محمدآباد- که از دامنههای غربی رشتهی شمالی کوهستان «تودج tudej» میآید و یکی از بزرگترین و پرآبترین قناتهای دهستان خیر است- دائر شده و برای شاهسونان سجلآباد هم اشتغالی مناسب فراهم آمد."