چکیده:
پرسش اصلی مقاله حاضر این است که آیا قرآن کریم، در روابط خارجی دولت اسلامی با
غیرمسلمانان، اصل را بر جنگ (اصالة الجهاد) میگذارد یا بر همزیستی مسالمتآمیز
(اصالة الصلح)؟ این مقاله ضمن اشاره به نظریهپردازان به طرح دو نظریه و نقد دلایل
آنها پرداخته است. در اینباره سه گزاره «جهاد اسلامی فقط جهاد دفاعی است»، «قیود
جهاد ابتدایی مانع تحقق گسترده آن میشود» و «جهاد ابتدایی اختصاص به زمان تأسیس
دولت اسلامی داشته است» مورد بررسی و تحلیل مستقل قرار گرفته است. نویسنده در نهایت
موضعی میانه اتخاذ کرده و اصالت را متعلق به دعوت مؤثر در جهت گسترش توحید دانسته
است (اصالة الدعوة).
خلاصه ماشینی:
"آیه دیگری که در کنار آیات جهاد با کفار آمده است، ولی با مضمون خود میتواند مفسر بعضی از اطلاقات آیات جهاد باشد در سوره ممتحنه است: «لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم أن تبروهم و تقسطوا إلیهم إن الله یحب المقسطین * إنما ینهاکم الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و أخرجوکم من دیارکم و ظاهروا علی إخراجکم أن تولوهم و من یتولهم فأولئک هم الظالمون»(38)؛ خدا شما را از کسانی که در [کار] دین با شما نجنگیده و شما را از دیارتان بیرون نکردهاند، باز نمیدارد که به آنان نیکی کنید و با ایشان عدالت ورزید، زیرا خدا دادگران را دوست دارد.
در قرآن کریم نظیر این آیه در سوره انفال آمده است: «و قاتلوهم حتی لا تکون فتنة و یکون الدین کله لله فإن انتهوا فإن الله بما یعملون بصیر»(61)؛ و با آنان کارزار کنید تا فتنهای نباشد و دین، همه آن برای خدا باشد، پس اگر دست کشیدند همانا خداوند به کارهای آنان بینا است.
درباره آیه 29 سوره توبه با توجه به این که نه قبلا به تهاجم اهل کتاب اشاره کرده است و نه در این آیات اشارهای به تهاجمی بودن دفاع وجود دارد، به این جهت استفاده جهاد ابتدایی از آن دور نیست، گرچه مضمون آیه به عدم ایمان آنان به خدا اشاره دارد و ظاهر آیه با توجه به «من» تبعیضه در آیه شریفه بر بعضی از اهل کتاب صدق میکند، در هر صورت این آیه نیازمند تأمل جدی است و از آیات دیگر در مدلول مورد نظر گروه اول دلالت بیشتری دارد."