چکیده:
حقوق اقلیتها همواره از مباحث چالشبرانگیز حقوق بینالملل بوده است. به رغم تلاشهای جهانی، هنوز نهاد یا سازمان خاصی
به منظور دفاع از حقوق و آزادی اقلیتها در عرصه بینالمللی تأسیس نشده و حمایت از آنها اغلب انگیزه سیاسی داشته است.در حقوق بینالملل اسلامی، اقلیتها از احترام و جایگاه ویژهای برخوردارند. در نظام حقوقی اسلام، «اقلیت» به کسانی
اطلاق میشود که از آیینهای «یهود»، «مسیحیت» و «مجوسیت» پیروی میکنند. اینها که به «اهل کتاب» نیز معروفند، میتوانند
با استفاده از قرارداد «ذمه» به عنوان یک شهروند در قلمرو حکومت اسلامی زندگی کنند. فلسفه اصلی تشریع عقد «ذمه» ایجاد
زمینه همزیستی مسالمتآمیز میان اقلیتهای دینی و مسلمانان در جامعه اسلامی است.سیاست صلحجویانه پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآله و مسلمانان در رفتار با اقلیتهای دینی فقط به دلیل حزم و احتیاط نبوده، بلکه این
یک حقیقت آشکار و انکارناپذیری است که روح مدارا و تسامح در خصوص اهل کتاب را در آموزههای اصیل اسلامی نشان
میدهد؛ چرا که اسلام به دلیل احترام خاصی که برای پیامبران الهی قایل است، پیروان واقعی آنها را نیز به دیده احترام مینگرد.
سیره عملی پیامبر گرامی و جانشینان بر حق آن حضرت و مسلمانان راستین گواهی بر مدعاست.
خلاصه ماشینی:
"سیاست صلحجویانه پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآله و مسلمانان در رفتار با اقلیتهای دینی فقط به دلیل حزم و احتیاط نبوده، بلکه این یک حقیقت آشکار و انکارناپذیری است که روح مدارا و تسامح در خصوص اهل کتاب را در آموزههای اصیل اسلامی نشان میدهد؛ چرا که اسلام به دلیل احترام خاصی که برای پیامبران الهی قایل است، پیروان واقعی آنها را نیز به دیده احترام مینگرد.
اختصاص قرارداد «ذمه» به اهل کتاب، هرگز به معنای نداشتن روابط با گروههای دیگر غیرمسلمان نیست؛ زیرا در اسلام، برای تحکیم صلح و تأمین امنیت بینالمللی، قراردادهای گوناگونی پیشبینی شدهاند که هر یک از آنها در مورد خاص خود و مطابق شرایط و مقررات ویژه آن منعقد میگردند، و قرارداد «ذمه» یکی از آنهاست که در نظام حقوق اسلامی مطرح است.
(31) با توجه به آیات قرآن کریم و پیمانهای «ذمهای» که در صدر اسلام بین پیامبر و اهل کتاب منعقد شدهاند، ذمیها یا اقلیتهای دینی از لحاظ آزادی و حق برپایی مراسم مذهبی در امنیت کامل قرار دارند و اماکن مقدس آنان احترام دارد.
(34) ب) اگر دو طرف دعوا هر دو اهل کتاب باشند، میتوانند به مراجع قضایی اسلام مراجعه کنند، اما اجباری در این کار نیست؛ همانگونه که محکمه اسلامی نیز مجبور نیست به درخواست آنان پاسخ مثبت دهد:«فإن جآؤوک فاحکم بینهم أو أعرض عنهم» (مائده: 42)؛ اگر برای دادخواهی پیش تو به ترافع آمدند، میان آنان حکومت و قضاوت کن یا اعراض نما و آنان را به حال خود واگذار."