چکیده:
در این مقاله، تأثیر تشیع بر ابنیه و اماکن مذهبی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. تشیع نه تنها بر نوع معماری و آزینبندی
اماکن موجود اسلامی همچون مساجد تأثیر گذاشته، بلکه در ایجاد انواع دیگری از اماکن مذهبی همچون حسینیه، تکیه، سقاخانه،
سقانفار / سقاتالار، آب انبار، امام زاده و زورخانه نیز تأثیرگذار بوده و نمادهای مذهبی به وضوح در اینگونه اماکن تبلور یافتهاند.
خلاصه ماشینی:
"مساجد شیعه مناظری از روضه خلد برین را مجسم میسازند و تربت شهدا همیشه ایام عطرآگین، و صحن و سرای امام زادهها پیچیده در گلبانگهای ایمان، هماره معطرند، و سقاخانهها که وقف سقای لب تشنگان حضرت عباس علیهالسلام اند، همواره منور، و آب انبارها به وقف، سیرابکننده مردم عطشان، و بقاع متبرکه محل عبادت مؤمنان جان شیفته، و حسینیهها و زینبیهها و عباسیهها و مهدیهها یادآور حشمت و عظمت اولیا و اهل بیت، و تکایا محل تجمع ذاکران و واعظان و خطیبان، و مکتبخانهها هماغوش عطر گل محمدی و قدمگاهها نظر کرده، و خانقاهها ویژه سرسپاران مولی الموحدین، حضرت علی بن ابی طالب علیهالسلام ابوتراب، و ضریح اولیا و امامزادهها مزین و منور به گلدانههای کلامی و اشعار دلنشین و همه یادآور شکوه و بزرگواری اولیاءاللهاند و حتی سیاهچادرها و آلاچیقهای عشایری ـ این کوچندگان ساده دل ـ با علم سیاه بر بالای خیمهها یا گوشهای از میدانگاه جلوی آلاچیقها ـ این اماکن تابستانی ـ آراسته به کتیبههایند و خیمهدوزان برای شبیهسازی در ایام عزا، به تار و پود برگرفته از ریشه جان و تن، خیمههای زربفت بافته و کلمه «وقف» را در گوشهای از این خیمهها و علمها و بیرقها و بیدقها و پرچمها نشاندهاند.
اما تأثیر تشیع در چنین مکانی نخست از باب مهر به قطب الاقطاب حضرت ابوتراب علی بن ابیطالب علیهالسلام و سپس نقش اصلی آن برای عزاداری و به ویژه در حیطه هنر قدسی شبیهخوانی و تعزیه بوده است."