چکیده:
«غلو» به عنوان جریانی انحرافی در دین و دینداری و نیز اهل غلو از دیرباز از پدیدهها و
معضلات فرهنگ اسلامی نزد مسلمانان شناخته میشوند، هرچند بیشتر مسلمانان از «فرق
مختلف»، خود را مبرا از این گرایش اعلام میدارند. اینکه غلو چیست، آغازگران غلو چه کسانی
بودند، علل ظهور غلو چیست و اعتقادات غلو کدامند و به طور کلی، کدامیک از دو فرقه شیعه و اهل
سنت عملا مبتلا به غلو میباشند، سؤالاتی هستند که این مقاله به روشی کتابخانهای، تا حد امکان
به آنها پاسخ میدهد. غلو میتواند مصادیق بسیاری داشته باشد و منحصر به فرقهای خاص
نیست و نمیتوان برای آن آغاز یا آغازگرانی خاص تعیین کرد و تمام مسلمانان، بلکه تمامی
آدمیان، کمابیش بدان گرفتار آمدهاند. اما آنچه مهم است مبرا بودن تشیع اصیل از غلو است.
خلاصه ماشینی:
"(عسکری، 1413 ق؛ طه حسین، بی تا، ص 98؛ وائلی، 1362 ش، ص 129 به بعد؛ صفری فروشانی، 1378 ش، ص 71 به بعد) برخی نیز متذکر شدهاند که کتب سیره و تاریخ کمتر نشانی از جریان غلو در زمان حیات سه امام نخست به دست میدهند، اما پس از شهادت امام سوم و قیام توابین و ستمهای وارد شده بر اهل بیت علیهمالسلام و قیامهای زیدیه و کیسانیه و خوارج و وجود شرایط فرهنگی و اجتماعی، اندیشه غلو، یعنی خدا شمردن حضرت علی علیهالسلام یا اعتقاد به حلول جزء الهی در ایشان یا برخی رهبران نزد بعضی از گروههای مسلمان به ظهور رسید و این در مواردی نیز به عنوان حربهای سیاسی به کار گرفته شد.
همچنین در احادیث شیعه، سخن از تفویض به میان آمده (کلینی، 1388 ق، ج 1، ص 265 به بعد) و برخی برای آن، معنایی درست و برخی نادرست قایل شدهاند (شیخ صدوق، 1404 ق، «ب»، ج 4، ص 545، تعلیقات علی اکبر غفاری) و در نهایت، گفته شده: مراد از تفویض این است که پیامبر و بعد از ایشان ائمه اطهار علیهمالسلام مسئول تبلیغ احکام و بیان حلال و حرام هستند و تزوید اینان به آنچه امت بدان نیاز دارد، همان تفویض است، منتها پیامبر از طریق وحی، و امام از طریق پیامبر و کتاب منزل بر او."