چکیده:
این مقاله به بررسی جایگاه ادبی و سبکشناسی اشعار بازمانده از کسایی میپردازد.
کسایی در توصیف طبیعت و ابداع تصاویر طبیعی نقاشی چیرهدست بوده است. بررسی
اوضاع زمان او و صور خیال بازتاب یافته در شعر کسایی از موضوعهای دیگر مقاله است.
کسایی در دوره دوم زندگی خود از شعر مدیحه پشیمان شد و به شعر اندرز و موعظه و
منقبت اهل بیت علیهمالسلام روی آورد. نوشتار حاضر ضمن بررسی این موضوع، به تحلیل قصیده
مسمط او، که نخستین سوگنامه کربلا در شعر فارسی است، میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"مدایح کسایی درباره حضرت علی علیهالسلام کسایی اشعاری را در مدح و منقبت حضرت علی علیهالسلام سروده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره میشود: مدحت کن و بستای کسی را که پیمبر بستود و ثنا کرد و بدو داد همه کار آن کیست بدین حال و که بودهاست و که باشد جز شیر خداوند جهان، حیدر کرار این دین هدی را به مثل دایرهای دان پیغمبر ما مرکز و حیدر خط پرگار علم همه عالم به علی داد پیمبر چون ابر بهاری که دهد سیل به گلزار همچنین قصیده «فضل امیرالمؤمنین» از اشعار اوست که با این مطلع آغاز میشود: فهم کن گر مؤمنی فضل امیرالمؤمنین فضل حیدر، شیر یزدان مرتضای پاکدین مقطع زیر نیز از اوست: ای کسایی هیچ مندیش از نواصب وز عدو تا چنین گویی مناقب، دل چرا داری حزین (ریاحی، 1367، ص 86 و 93 ـ 96) قصیده مسمط سوگنامه کربلا این قصیده مسمط در آغاز به شکل کامل در دست نبود و تنها 20 بیت آغازیه و بهاریه آن را رضا قلی خان هدایت در مجمعالفصحاء آورده بود، ولی بعدها با تحقیقات گسترده، به ویژه از سوی دکتر محمد امین ریاحی، نسخه کامل آن (شامل 50 بیت) یافت شد که هم از حیث سبک شعری و هم از حیث نسخه مورد تأیید است و در بیت چهل و هشتم آن نیز تخلص شعری «کسایی» وجود دارد: بر مقتل ای کسایی برهان همی نمایی گر هم بر این بپایی، بیخار گشت خرما آقای دکتر محمد امین ریاحی این نسخه کامل را در جنگ اشعاری به نام تتمة تذکره خلاصة الاشعار از تقی کاشی آورده است."