چکیده:
در آستانهء تدوین سومین برنامهء پنج سالهء توسعهء اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی کشور،بازبینی عملکرد گذشته،بررسی دقیق موقعیت کنونی،روشن ساختن اهداف اقتصادی آینده و تعیین استراتژیها و راهکارهای دسترسی به این اهداف،از اهمیت و جایگاه ویژهای در تصمیمسازیها برخوردار است. هر اندازه که در برآورد دقیق عملکرد گذشته و حال واقعبینانهتر اقدام شود و شرایط اقتصاد جهانی برای پرهیز از انزوای اقتصادی مدنظر قرار گیرد، در تعیین استراتژیها و راهکارهای مؤثر در تدوین برنامه توفیق بیشتری بهدست خواهد آمد. یکی از نظرات جدیدی که در تئوریهای اقتصادی و تجارت بین المللی امروزه مطرح میباشد و در گوشه و کنار جهان آزمون شده و نتایج مثبتی به ارمغان داشته است،سیاست استراتژیک تجاری است.انتظار میرود که در شرایط کنونی اقتصاد ایران و موقعیت جمهوری اسلامی در تجارت بین المللی، این استراتژی اثرات مثبتی بر بخشهای تولید و صادرات به همراه داشته باشد و یکی از آرمانهای انقلاب اسلامی یعنی کاهش و رهایی از وابستگی اقتصاد کشور به نفت را محقق سازد.اما بسیاری از دستاندرکاران تولید و تجارت،آشنایی کافی با این استراتژی ندارند،درحالیکه برای تحقق آن، همکاری نزدیک بخشهای خصوصی و دولتی ضروری است. در ارتباط با تشریح سیاست استراتژیک تجاری و موقعیت ایران برای بهکارگیری این استراتژی در سومین برنامهء پنج سالهء توسعهء اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور،خبرنگار نشریهء«بررسیهای بازرگانی»با دکتار حمید برادران شرکاء رییس دانشکدهء اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفتوگویی دارد که باهم میخوانیم.
خلاصه ماشینی:
"این نظریات بر این پایه استوار است که چون سرایط رقابت کامل اکنون وجود ندارد،لذا نمیتوان ادعا کرد که تجارت آزاد به نفع همه است،بلکه سیاستهای استراتژیک تجاری جای طرح دارد و دولت باید در امر تجارت به نفع کشور مداخلهکننده است و کشور مقابل با ضرر و زیان مواجه میشود.
با این وصف سیاستهای استراتژیک تجاری در شرایط فقدان رقابت کامل و به عبارتی وجود رقابت ناقص،دخالت دولت در امر تجارت برای حمایت از تولیدات صنایع ملی از طریق پرداخت یارانه صادراتی و تقویت قدرت رقابت تولیدات در برابر کالاهای مشابه رقیب را منطقی ارزیابی میکند.
*آیا اجرای سیاست استراتژیک تجاری به مفهومی که در ادبیات تجارت بین الملل طرح میشود،در ایران امکانپذیر است؟ *در پاسخ به این سؤال باید گفت، ابتدا این پرسش مطرح است که در ایران چند نوع کالا وجود دارد که دولت بخواهد از آنها در برابر رقابت کالاهای مشابه خارجی حمایت کند.
*آیا میتوان در شرایط کنونی اقتصاد ایران،از سیاست استراتژیک تجاری برای پیشبرد صادرات استفاده کرد؟ *باید دولت یک سری کالاها را برای حمایت شناسایی کند،یا اعلام شود که تولیدکنندگان کالاهایی که مزیت نسبی دارند یا میتوان برای آنها به صورت پویا خلق مزیت کرد،وارد بازار شوند و از آنها حمایت شود.
اگر این تعداد کشور در سطح جهان عضو سازمان جهانی تجارت میشوند،حتما مزیتی در آن میبینند و به این موضوع توجه کردهاند که اقتصاد جهانی در حال حرکت به سمت این سازمان است و ناچار هستند عضو آن شوند من معتقدم عضویت ایران در این سازمان الزامی و تقریبا اجتنابناپذیر است،اما باید روشی اتخاذ کرد که با حد اقل خسارت اقتصادی وارد این سازمان بشویم."