چکیده:
عدالت بهعنوان مبنا و هدف حقوق جایگاه ویژهای در نظامهای حقوقی و نظام حقوقی
اسلام دارد. بهخصوص آنکه عدالت از زبان عدلشناسی مطرح شود که خود در سیره و
گفتار مظهر عدل تام است. در این نوشتار تلاش گردیده است تا ضمن بررسی واژة عدل و
ظلم از گفتار علوی آثار آن در نظام حقوقی و بویژه، حقوق کیفری بررسی گردد
Justice as the foundation and as the objective of law occupies a central place in all legal systems، including Islamic legal system. This importance is doubled when it is raised by a person who himself is a perfect model for justice in his words and in his deeds. Examining justice and injustice in a legal terminology، this essay aims at assessing the implications of these words for a legal system، particularly for penal codes.
خلاصه ماشینی:
"خداوند مسلمانان را از عدالت ورزیدن و نیکی کردن به دشمنانی که با آنان از در جنگ وارد نشدهاند، نه تنها باز نمیدارد، بلکه بدان توصیه میکند؛ چه آنکه خود دادگران را دوست دارد: خداوند شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند وشما را از دیارتان بیرون نراندند، نهی نمیکند؛ زیرا خداوند عدالت پیشگان را دوست میدارد (ممتنحه(60): 8)؛ اما با این همه تأکید، هنوز جامعة انسانی میان ظلم و نابرابری به حیات خود ادامه میدهد و یکی از آرزوهای بزرگ زمان ما است که در زندگی دادگری حاکم باشد و هیچ کس در اندیشة ایراد ستم به دیگری نباشد؛ دادوستدها و روابط آحاد جامعه و قوانین و سیاستهای اجتماعی جاری در آن عادلانه باشد؛ حقوق انسانها رعایت شود؛ در توزیع خیرات و مضرات تبعیضی ناروا اعمال نشود؛ در داوری، بیطرفی و انصاف رعایت شود؛ حقوق متهم مورد عنایت قرار گیرد؛ در تنظیم سیاستهای اقتصادی از تمرکز ثروت و تشدید فاصلههای طبقاتی پیشگیری شود و همینطور در وضع قانون و اعمال حاکمیت سیاسی و ابعاد دیگر نظام اجتماعی، عدالت، مورد نظر قرار گیرد.
(خطبه 216) امام در نامة ارجدار خویش به مالک اشتر چنین فرمان میدهد: داد خدا و مردم و خویشاوندان نزدیکت را از خود بده و آن کس را که از رعیت خویش دوست میداری که اگر داد آنان را ندهی ستمکاری و آنکه بر بندگان خدا ستم کند، خدا به جای بندگانش دشمن او خواهد بود و آن را که خدا دشمن گیرد، دلیل وی را نپذیرد و او با خدا سرجنگ دارد تا آنگاه که بازگردد و توبه کند و هیچ چیز چون بنیاد ستم نهادن، نعمت خدا را دگرگون نمیکند و کیفر او را نزدیک نیارد که خدا شنوای دعای ستمدیدگان است و در کمین ستمکاران، و باید از کارها آن را بیشتر دوست بداری که نه از حق بگذرد و نه فرو ماند و عدالت را فراگیرتر بود..."