خلاصه ماشینی:
"*** پس از آنکه کلمه علیاسی اسلام در سیر قوس و نزول رسید و از چندین ممالک و ملل حیه مستقله صاحب سکه و خطبه مسلمانان جز دولت ترک و ایران تماما در تحت سیطرهء خارجه رفتند این باقیمانده هم باقی نمانده از آنها مگر همان اسم تنها (و المسلمون فی مراقد المفلة نائفون)اولین کسی که از مسلمانان ساحت اروپا را سیاحت و بعالم اسلام عطف توجه نمود و در فکر بیداری آنها افتاد:حکیم اسلام فخر مسلمین سید جمال الدین همدانی اسدآبادی بود تمام مال و ممالک اسلامیه را از مصر و تونس و الجزایر و مراکش و هند و افغان و ایران و ممالک عثمانی گردش نمود در جوامع و مجالس تمام طبقات آنها بالقاء خطب و مواعظ جانسوز منتهی الیه سپر این قافله خواب رفته را مجسم و راه تعالی و ترقی را بر همه پیشنهاد فرمود از ششصد کرور نفوس مسلمانان کره زمین کسیکه دعوت حیات بخش حضرتش را لبیک اجابت گفت شیخ محمد عبده مفتی عیار مصریه بود جذبه بهیه سید شیخ را از ابن و عیال و عز و جاه ربود ملازمت خدمت سید را بجان خریده چندین سال در خدمت سید فلسفه قدیم اسلام و علم کلام و فقه و اصول بانضمام فلسفه جدید و اصول مقتضیات عصر کنونی را بکمال تعلیم گرفت چند سفر در خدمت سید استاد سیاحت اروپا را نمود در سنهء 1300 هجری از برای استخلاص عالم اسلام جریده عروة الوثقی را در پاریس تاسیس نمودند در آن جریده شیخ مفتی بمنصب محرز اول نائل گردید جریده عروة الوثقی یا نفخه صور اسرافیل چنان و لوله و حس زلزله حیات و استقلال و قریحه سعادت در اجساد مرده مسلمانان دنیا انداخت که دول استعماری اروپا عموما از خوف شورش مستعمرات اسلامیه متزلزل و ارکان سیاستشان مضطرب گردید."
(
, 
, 
)
