خلاصه ماشینی:
"(به تصویر صفحه مراجعه شود) جابر بن حیان و روش علمی او(اعتقاد راسخ جابر بن حیان به علم) از کتاب«جابر بن حیان»؛نوشته:دکتر زکی نجیب مترجم:مرتضی حاجعلیفرد در اینجا منظور ما از علم،علم شیمی است با ویژگی و صفتی خاص؛و منظور از شیمی(کیمیاء)،وسائل و ابزاری است که شیمیدان به وسیلهء آنها قادر است طبیعت اشیاء را چنان تغییر دهد که برخی از آنها را به برخی دیگر تبدیل سازد.
بنابراین ما نمیدانیم در طلا،چهچیزی باعث طلا شدن و در مس چهچیزی سبب مس بودن آن است؛و وقتی چیزی برای ما مجهول و ناشناخته است، چگونه میتوانیم آن را به گونهای ایجاد و یا از بین ببریم؟»1 از دیگر منکرین امکان وجود علم شیمی، فیلسوف نامی«کندی»است.
جابر در دنبالهء سخنان خود،دربارهء امکان علم شیمی و یا امتناع و عدم امکان آن صحبت کرده،میگوید:«اسرار و رازهای طبیعت،گاه به یکی از این دو سبب بر مردم پوشیده و کشف آنها محال مینماید؛یا به خاطر شدت اختفاء و نهانی آنها و صعوبت کشف آنهاست،و یا به علت لطافت و ظرافت بسیار آنهاست بهطوریکه دستیابی به آنها ممکن نیست."