چکیده:
پیشینه انشا نویسی در ایران به دوره ساسانی می رسد که شامل اسناد رسمی و نیز نامه های خصوصی و بعضا بیان سخنان بزرگان و نصایح اخلاقی و بندهای دینی بوده است. پس از اسلام، انشا نویسی از زمان تکوین زبان فارسی دری د دوره یعقوب لیث صفاری آغاز می شود و افرادی مثل محمد بن وصیف سگزی دبیر رسائل یعقوب و سپس ابوالفضل بیهقی و منشیان دیگر آن را پی می گیرند. با نفوذ زبان و ادبیات فارسی در شبه قاره، انشانویسی در کنار فرهنگ و دستور نویسی به گونه ای چشمگیر مورد توجه ادیبان و منشیان قرار گرفته است آثار فراوانی در زمینه های گوناگون این فن چون منشات، رقعات، مراسلات و مکتوبات پدید می آید که به مراتب حجم این آثار در شبه قاره خیلی بیش از ایران است. سبک این آثار بیشتر مصنوع، همراه با سجع و قرینه و آراسته به صنایع لفظی و معنوی و گاه آوردن شعر در ضمن نثر است و تقریبا تمام ویژگیهای سبک نثر مصنوع در منشات دوره تیموری دیده می شود. البته منشاتی به زبان ساده هم در بین این آثار وجود دارد
خلاصه ماشینی:
"پیش از اینکه به وضعیت انشا پردازی در شبه قارهء هند و پاک بپردازیم،ذکر این مطلب ضروری است که بهطور کلی از آغاز نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسی در شبه قاره از زمان محمود غزنوی به بعد چند زمینهء زبانی-ادبی و تاریخ فاسی در سرزمین بهارت به دلایل گوناگون از جمله نیاز،توسعهء روز افزون یافت؛موضوعاتی چون لغت و فرهنگ،دستور،تاریخ،تذکره و انشانویسی که بدون اغراق،حجم آثاری که در این موضوعها در شبه قاره در طول نزدیک به هزار سال پدید آمده خیلی بیشتر از مجموع آثاری است که در ایران و سایر کشورهای فارسی زبان از قرون پیشین تا حد اقل پنجاه سالهء اخیر است.
"4یکی از ویژگیهای سبکی او مانند دیگر منشیان این دره استعمال لغات محلی در نثر اوست؛اگرچه جملههای مسجع، مرصع و متکلف فراوان به کار برده است؛به عنوان مثال نمونهای از این نوع نثر در زیر آورده میشود: "چون خاطر خطیر شاه ذی جاه از انتظام مهام هندوستان به کلی فراغ حاصل ساخت،ارادهء مملکت خراسان بنابر اینکه از آوارگیهای آنجا خلجانی به خاطر بود بر ضمیر انور پرتو انداخت"01 نمونههایی دیگر از مکتوبات را فقط ذکر میکنیم: 1-مکاتیب علامی،ابو الفضل علامی،چاپ هند،9621 ق.
البته بحث دربارهء انشانویسی فارسی در هند به این مقدار تمام نمیشود زیرا فقط در کتابخانهء موزهء سالار جنگ حیدرآباد بالغ بر دویست و هفتاد نسخه از منشأت وجود دارد که بیشتر آنها کتابهایی است که در هند نوشته شده که حتی ذکر فهرست آنها خود بسیار مفصل است."