خلاصه ماشینی:
"نقد پارهای از آراء ترکه مجموعهء آثار فارسی و عربی صاین الدین ترکه، محقق و مسلم میدارد که او بر بسیاری از شعب علوم عصری و روزگارش-اعم از فقه،اصول،کلام، حدیث،علوم قرآنی،اسرار حروف و علوم خفیه، ادبیات فارسی و عربی،حکمت و عرفان اسلامی- مسلط بوده،و با وجود آن که بر اثر پسندهای ناخوش و ناخوب،مدتی از درس و فحص معارف ولایت و حکمت احتراز کرده بوده(24)،ولی محور اندیشهء او را علوم کشفیهء ذوقیه و نظریه میساخته، و میل او به حکمت ذوقی و کلام عرفانی و یافتههای نازک عرفان نظری بیشتر بوده است،به همین دلیل است هک بیشترینهء نگاشتههای او به این نکات اختصاص دارد.
صد باد صبا اینجا در سلسله میرقصند این است حریف ای دل تا باد نپیمایی وصل دوم در بیان آنچه فوت شده است از اهل تفسیر،یعنی معنیهای ظاهر متقدمان ایشان،بواسطهء آن که اخبار و آثار رموز اطوار سلف عظام و صحابهء کرام را در هر آیتی جمع کرده نمودهاند، و آن در تحقیق حکم قرآنی و استنباط معانی بلندش دخل بسیار دارد-شکر الله سعیهم- تقصیر ننمودهاند،و متأخران ایشان نیز خیلی دقایق لطیف استنباط نمودهاند،به تخصیص جماعتی که از درجهء اصل لغت،عروج بر خواص تراکیب و دلالات اوضاع حقیقی و طرق وضوح و خفای آن یافتهاند و کیفیت استنباط احکام اصلیه و فرعیه بدان ضم کردهاند-جز اهم الله خیرا -ولیکن چون دستگاه علوم آلی و عقلی،و خزانهء معلومات ایشان جمع بوده و به دستیاری آن آلات بسی دقایق شریف و معانی لطیف از طی عبارات و اشارت قرآنی مستنبط میشود به ادنی تدبری،و ایشان غافلانه گذاشتهاند،بی حیفی نبود."