خلاصه ماشینی:
"زیرا باید باور داشت که جنگ در همهء شئون ملت و نظام،آثار منفی و مثبتی از خود به یادگار نهاده است،و دانش و فرهنگ نیز در این رهگذر از شرایط حاکم بر کشور،متأثر بوده است،چنانکه:ظهور فرهنگ حماسه و استقامت در هنر و ادبیات،باز گشایی ابواب متروک جهاد و دفاع و تبیین احکام متعلق به آن در فقه اسلامی،آمیزش علم و عمل در صحنههای پیکار،تجلی عرفان عملی در پرتو شور و شوق شهادت طلبی،بروز غیرت ملی و دینی در دفاع از کشور و کیان اسلامی،را میتوان از آثار مثبت جنگ در این زمینه بشمار آورد.
کمبود امکانات نشر و تحقیق و وجود مشکلات دیگر،بر سر راه دانشپژوهان و اندیشهوران متعهد و متخصص و از همه مهمتر نبودن ارگان و نهادی که حامی و مدافع این قشر ارجمند باشد،سبب شد تا گاهی کارهای ضعیف از افراد تنک مایه مکرر به بازار عرضه شود و در برابر،آثار سنگین عملی در کنج خانهها و یا روی دست محققان صالح بماند،و یا اگر اندکی از آنها نشر مییابد به شیوهای نامرغوب و نامطلوب به بازار عرضه شود."