چکیده:
افغانستان همواره از نقاط بحرانی دنیا بوده است. استبداد داخلی، عدم جامعیت قوانین
اساسی پیشین، محرومیت مردم از حق مشارکت سیاسی و مهمتر از همه، دخالت بیگانگان، در
توسعه این بحران نقش فزایندهای داشته، اصول و مبانی ملی (آزادی، استقلال، وحدت
ملی) کشور را به شدت آسیبپذیر ساخته است.
«ملتسازی» از اولویتهای اساسی افغانستان معاصر به شمار میرود. خوشبختانه قانون
اساسی (مصوب 1382) ضمن تعریف جایگاه ویژه اصول ملی، تدابیر و راهکارهای مناسبی
در جهت احیای هویت ملی اندیشیده است. اهتمام به تأمین آزادی و استقلال و تمامیت
ارضی کشور از امتیازات قانون اساسی اخیر نسبت به اسلاف آن است.
تأکید قانون اساسی بر دین و مذهب، تاریخ و زبان رسمی، پرچم و سرود ملی به عنوان
پایههای اساسی وحدت ملی از یکسو و شناسایی رسمی اقوام و زبانهای قومی و محلی،
آزادی پیروان ادیان غیر اسلام، برابری در برابر قانون، دستیابی به تعادل اقتصادی و
آموزش عمومی به منزله راهکارهای تحقق وحدت ملی از سوی دیگر، دلیل اهتمام
قانونگذار به «ملتسازی» است.
غفلت یا تغافل قانونگذار از برخی عوامل تهدیدکننده مبانی ملی همچون استقرار پایگاه
نظامی بیگانه، امتیاز شرکتهای خارجی، قراردادهای بینالمللی، و کمتوجهی به جایگاه
قوای مسلح از کاستیهای قانون اساسی حاضر است.
خلاصه ماشینی:
"تأکید قانون اساسی بر دین و مذهب، تاریخ و زبان رسمی، پرچم و سرود ملی به عنوان پایههای اساسی وحدت ملی از یکسو و شناسایی رسمی اقوام و زبانهای قومی و محلی، آزادی پیروان ادیان غیر اسلام، برابری در برابر قانون، دستیابی به تعادل اقتصادی و آموزش عمومی به منزله راهکارهای تحقق وحدت ملی از سوی دیگر، دلیل اهتمام قانونگذار به «ملتسازی» است.
بر این اساس، قانون اساسی دولت را موظف میسازد تا سیاست خارجی کشور را بر مبنای حفظ استقلال، منافع ملی و تمامیت ارضی و عدم مداخله، حسن همجواری، احترام متقابل و تساوی حقوق تنظیم نماید.
این خواست ملی در صورتی تأمین میشود که قانونگذار از لحاظ نظری به اصل «استقلال» در قانون اساسی و تبیین جایگاه خودکفایی و خودباوری عنایت داشته باشد و عوامل تهدیدکننده استقلال و شیوه مبارزه با آن را به صورتی شفاف تبیین کند و از لحاظ عملی، زمامداران کشور را ملتزم به دفاع از استقلال و تمامیت ارضی نماید.
باید دید که در قانون اساسی به این اصل سرنوشتساز و عوامل تهدیدکننده آن توجه شده است یا خیر؟ مهمترین عوامل تهدیدکننده استقلال عبارتند از: عدم التزام زمامداران کشور به تأمین استقلال، احزاب سیاسی، شرکتهای خارجی، قراردادهای بینالمللی، عضویت خارجیان در نیروهای مسلح، و استقرار پایگاه نظامی بیگانگان که به طور خلاصه درباره آنها بحث و بررسی میشود: الف.
در هر حال، مهمترین عوامل تأمینکننده استقلال، که باید مورد توجه قانونگذار قرار میگرفت و تدابیری در اینباره اندیشیده میشد، عبارتند از: التزام عملی زمامداران به دفاع از استقلال کشور، نظارت بر تأسیس و فعالیت احزاب سیاسی، منع شرکتهای خارجی و نظارت بر عملکرد آنان، منع قراردادهای بینالمللی سلطهآمیز، منع عضویت خارجیان در قوای مسلح و ممنوعیت استقرار پایگاه نظامی."