چکیده:
چکیدهحقوق بشردوستانه یکی از مباحث مهم حقوق بینالملل و مورد تأکید ادیان آسمانی بخصوص دین اسلام است. تبیین ابعادگوناگون این مسئله، در گسترش اصول حقوق بشردوستانه نقش بسیار سازندهای دارد. تأمین صلح و همزیستی مسالمتآمیز وبهرهمندی از اصول حقوق بشردوستانه بینالمللی، بدون استمداد از دین اسلام ممکن نیست. در این پژوهش اصول و قواعد اساسی محدودکننده جنگ در مورد اشخاص، بیان شده است؛ چه اینکه، اسلام برای خودجنگ ـ هرگاه در مواقع ضرورت اتفاق افتد ـ قانون مفصلی بر پایه عدل، رحمت و رعایت حقوق انسانیت تنظیم کرده است.پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآله از قتل زنان و کودکان نهی کرده است، مگر اینکه این عده مشغول جنگیدن باشند، و حتی حضرتامیرالمؤمنین علی علیهالسلام از سربازان خویش میخواهد حتی اگر زنان دشمن، به شما دشنام دادند و آبروی شما را ریختند،خویشتنداری نمایید و از آسیب جسمی و روحی به آنان خودداری کنید. افراد سالخورده از مصونیت جنگی برخوردارند. بیماران، مجروحان، نابینایان و افراد افلیج نیز از مصونیت جنگیبهرهمند میباشند. «روحانیان و عبادتکنندگان» که از جبهه جنگ برکنار هستند و در کارزار نظامی مشارکت ندارند دارایمصونیت هستند. همچنین نمایندگان و پیامآوران و پیکها هرچند از اتباع کشور درگیر در جنگ هستند دارای مصونیتمیباشند و در نهایت، اسلام درباره «حقوق اسیران» توصیههای مبتنی بر رحمت و محبت و ایثار نموده است.
خلاصه ماشینی:
"علاوه بر این، یکی از اصولمهم محدودکننده جنگ، این اصل است که کسی که در جنگ مشارکت ندارد و یا حتی در جنگ حضور دارد، ولی کارمطبوعاتی و خبرنگاری انجام میدهد، و به طور کلی، تمام کسانی که در تقویت نظامی دشمن هیچ کمکی نمیکنند، ازآسیب و تعرض مصون میباشند و حتی در مبارزه با دشمن، باید به گونهای عمل کرد که افراد حاشیهای و غیر مربوط بهجنگ، از حمایتهای ویژه برخوردار شوند.
در این مسئله از هیچیک از فقیهان، نظرمخالفی دریافت نکردم، بلکه علامه حلی در کتاب المنتهی در مورد عدم جواز قتل زنان و کودکان اتباع دشمن ـ حتیاگر در کارزار نظامی هم شرکت داشته باشند ـ ادعای اجماع کرده است.
صاحب جواهر درباره مصونیت زمینگیرها و نابینایان چنین میگوید: «و یلحق به المقعد و الاعمی کما صرح به الفاضل، و سمعت ما فی خبر حفص، لکن ینبغی تقیید ذلک ایضا بما اذا لمیکونا ذا رأی فی الحرب و لم یقاتلا و لم تدع الضرورة الی قتلهما کما اذا تترسوا بهما و نحوذ لک مما عرفته»؛ 1 ازجمله افراد دارای مصونیت، زمینگیرها و نابینایان هستند، همانگونه که فاضل بدان تصریح داشت و روایت حفصنیز بدان دلالت داشت، لکن سزاوار است این حکم تقیید بخورد به آنجایی که این عده دارای اندیشه جنگی نباشند ودر جنگ نیز مشارکت نداشته باشند و نیز ضرورتی برای کشتن آنان وجود نداشته باشد، مثل آنجایی که دشمن از اینعده به عنوان سپر جنگی استفاده کرده است."