چکیده:
بارگاه مطهر امام رضا علیه السلام همواره کانون توجه مسلمانان و شیعیان جهان بوده است.ازاینرو اماکن متبرکه و نحوه اداره آن،از دیرباز موردنظر حکومتها بوده و به تناسب نیازها و فرصتها شکل میگرفته است.در دوره صفویه نظر به رسمی شدن مذهب تشیع،تحولی گسترده در نظام اداری ایجاد شد که نویسنده ضمن آوردن اولین نظامنامه سرکشیکان آستان قدس رضوی،مروری کوتاه به تشکیلات اماکن متبرکه نموده است.
خلاصه ماشینی:
"در وقت بستن درب حرم محترم که به اقتضای کثرت و عدم کثرت زوار مختلف میشود و از سه ساعت الی چهار ساعت از شب گذشته است و در وقت گشودن درب حرم محترم که دو ساعت به صبح مانده است،سرکشیک و خادمباشی،خود در درب حرم محترم حاضر شده و خدام و فراش همه را حاضر کرده،درب حرم محترم را مقفل و مفتوح نمایند و همچنین در وقت تلاوت حفاظ در صبح باید سرکشیک و خادمباشی و خدام در صفهء دار الحفاظ شحاضر بود،بعد از فراغ و قرائت خطبه تا وقتی که اهالی کشیک دیگر حاضر شوند،در کشیکخانه حاضر بوده،بعد از حضور،اهالی کشیک آن روز فاتحه خوانده،متفرق شوند و میباید در کمال دقت قدغن کنند و فراشان تحویل بین کشیک روز قبل،تمام اسباب حرم محترم و عمارات را تحویل فراشان کشیک بعد بدهند،اگر کسری در جایی ملاحضه کردند مشرف ثبت بردارد و همان لحظه در مقام پیدا کردن و یا غرامت گرفتن باشند و میباید سرکشیکان نهایت مراقبت کنند سرقتی از جیببری زوار و غیره در حرم محترم و عمارات مبارکات نشود که مایه بدنامی ابدی است و اگر از طلا و نقره دروب حرم محترم و عمارات چیزی مفقود شود بلا تأمل غرامت آن را از مستحفظ آن مقام گرفته،به جای خود نصب کنند و باید کمال قدغن را نمایند در حرم محترم و عمارات، تکدی به کلی موقوف و شمع فروشی در عمارات ممنوع باشد و خدام در وقت بیکاری و نشستن در کشیکخانه از غیبت و سخنهایی که اصلا مربوط به عمل آنها نیست احتراز کنند و هیچ وقت خدام بیوضو داخل حرم مطهر نشوند و آستین جبه و عبا را ناکشیده به حضور حضرت امام علیه السلام مشرف نگردند."