چکیده:
از جمله صفات خداوند«الظاهر»است.دربارهء چگونگی اتصاف خداوند به این وصف سخنان مختلفی گفته شده که معمولا پرداختن به یک بعد از ابعاد ظهور است و با آنکه صفت ظهور خداوند پایه و اساس شناخت اوست،بحث جامعی دربارهء آن در کتب و مقالات مشاهده نشد.در این مقاله تلاش میشود با تمسک به روایات اثبات شود خداوند ظهوری بر موجودات دارد که به قهر و غلبه بر آنهاست[ظاهر علی کل شیء]و ظهوری در موجودات دارد که آنها را به گونهای قرار داده که نشان از وجود او دارند[ظاهر فی کل شیء]و ظهوری برای موجودات دارد[ظاهر لکل شیء]و اینگونه ظهور برای انسان دو صورت دارد؛یکی ظهور برای عقل است که به سبب آثار الهی است[ظهور بالآثار]و دیگری ظهور برای قلب است که به سبب اشراق انوار و حقایق ایمان است[ظهور بالأنوار].
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله تلاش میشود با تمسک به روایات اثبات شود خداوند ظهوری بر موجودات دارد که به قهر و غلبه بر آنهاست[ظاهر علی کل شیء]و ظهوری در موجودات دارد که آنها را به گونهای قرار داده که نشان از وجود او دارند[ظاهر فی کل شیء]و ظهوری برای موجودات دارد[ظاهر لکل شیء]و اینگونه ظهور برای انسان دو صورت دارد؛یکی ظهور برای عقل است که به سبب آثار الهی است[ظهور بالآثار]و دیگری ظهور برای قلب است که به سبب اشراق انوار و حقایق ایمان است[ظهور بالأنوار].
از امام رضا علیه السلام روایت شده که فرمود: «فای ظاهر اظهر و اوضح من الله تبارک و تعالی فانک لا تعدم صنعته حیثما توجهت و فیک من آثاره ما یغنیک و الظاهر منا البارز بنفسه و المعلوم بحده فقد جمعنا الاسم و لم یجمعنا المعنی»2؛پس کدام ظاهر از خدای تبارک و تعای اظهر و اوضح است؟به هر طرف توجه نمایی صنعت الهی را مشاهده میکنی[اشاره به آثار آفاقی]و در وجود خود از آثار او آن اندازه است که تو را بینیاز میکند[برای شناخت خدا]و حال آنکه ظاهر از ما بارز است بنفسه و معلوم است به حد و حدودش؛پس ما اسم را در خود جمع کردهایم[یعنی ظاهر را]،ولی معنی را در خود جمع نکردهایم[چون ظهورمان محدود است].
اما چرا ظهور بالانوار برتری دارد؟در پاسخ چند نکته را میتوان مورد توجه و بررسی قرار داد:اول اینکه نتیجهء تفکر و تعقل در آثار این است که انسان به امری مشغول شود که مدتی شهود و زیارت خداوند را تأخیر میاندازد و حال آنکه اصل شهود و زیارت مربوط به ادراک قلبی است که از طریق عبادت و در نتیجه کسوت انوار حاصل میشود."