چکیده:
سلسله مقالات«فلسفه اسلامی یا فلسفه مسلمانان» متکفل ارائهء مباحثی در جهت شناخت و معرفی«ماهیت فلسفه اسلامی»است.از آنجا که شناخت کامل هر پدیدهء در گرو علم به علل چهار گانه آن،یعنی علل وجودی (فاعلی و غایی)و نیز علل ماهوی(مادی و صوری)آن است،بنابراین معرفت به موضع موردنظر نیز مستلزم آگاهی به تمامی ابعاد آن میباشد.در مقاله نخست از این سلسله به طرح آراء اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان درباره این موضوع پرداخته شد-در آن مقاله با ناموجه شمردن عنوان فلسفه عربی،به تقابل بنیادین دو عنوان فلسفه مسلمنان با فلسفه اسلامی اشاره شد و ضمن برشمردن اجمالی دلایل طرفداران عنوان نخست،با انتخاب عنوان دوم یعنی فلسفه اسلامی به عنوان نظریه مختار، دلائل مثبت در جهت این انتخاب و نیز پاسخگوئی به اشکالات و شبهات طرفداران نظریه اول موکول به ارائه تفصیلی این سلسله مباحث شد.
در این شماره و شماره آینده(بخواست خدا)به بررسی نسبت فلسفه یونان با فلسفه اسلامی پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو تا جان در بدن دارم از جستوجوی دانش و آگاه ساختن شما به آنچه باید بدانید دست برنخواهم داشت و هرگاه یکی از شما را ببینم به عادت پیشین خود خواهم گفت:«ای مرد،یا آنکه اهل آتن هستی،یعنی شهری که به دانش و نیرو مشهورترین شهر جهان است،چگونه شرم نداری از اینکه شب و روز در اندیشهء سیم و زر و شهرت و جاه باشی ولی در راه دانش و بهتر ساختن روح خود گامی برنداری؟اگر یکی از شما سخن مرا نپذیرد و ادعا کند که در این راه نیز گام برمیدارد از او نخواهم گذشت بلکه گفتوگوئی آغاز خواهم کرد و او را خواهم آزمود و اگر درنتیجهء آزمایش آشکار شود که از قابلیت انسانی بیبهره است خواهم کوشید تا بر او روشن کنم که به گرانبهاترین چیزها بیاعتناست در حالی که چیزهای بیارج را گرانبها میشمارد.
این بود خلاصه و لب سخن ما درباره«رسالت الهی سقراط»و اما ارتباط آن با چهارچوب کلی این سلسله مباحث روشن است و در ابتدای مقاله از آن سخن رفت و مجددا یادآوری میشود که یکی از حلقات لازم برای بحث از ماهیت و اصالت فلسفه اسلامی،تحقیق و تبیین خاستگاه و منشأ پیدایش این فلسفه از نظر تاریخی است که ببینیم منشأ یونانی داشتن این فلسه چه استلزاماتی را مثبت و یا منفی در بر خواهد داشت؛در این راستا آنچه این مقاله عهدهدار آنست بیان ماهیت الهی برای فلسفه یونانی است،در این شماره اگر از عهده برآمده باشیم نمایانیده شد که آغازگر جدی فلسفه در یونان و به عبارتی فلسفه جهانی،یک انسان با پیام ویژهء الهی و همانند و همسو و هم هدف با سایر رسولان و پیامبران الهی در طول تاریخ،یعنی سقراط پیامبر بوده است،فلسفه سقراط،فلسفه نبوی است و عقلانیت او عقلانیت ملکوتی و قدوسی بوده است تا در شماره دیگر بخواست و به امداد الهی،نمایانیده شود که بزرگترین شاگردان مکتب این عقل علوی،افلاطون و ارسطو حکیمانی به تمام معنای کلمه متأله و موحد بودهاند."