چکیده:
قلب و عقل، دو منع درک در انسانند. قلب خاستگاه ایمان است و عقل منشأ خردورزی. به تعبیری، با قلب،
مییابند و با عقل، میبافند. همین دوگانگی، باعث شده است که برخی گمان کنند ایمان و خردورزی، جمع
شدنی نیستند.
این گمان، نویسنده این نوشتار را بر آن داشت که به واکاوی این شبهه، از منظر الگوی خردورزی و
مجسمه ایمان، حضرت امیرمؤمنان علیهالسلام ، بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"ایمان از دیدگاه معتزله ابن ابی الحدید معتزلی یکی از شارحان بزرگ نهجالبلاغه در تفسیر و شرح این کلام حضرت علی علیهالسلام میگوید: این سخن امام علیهالسلام همان چیزی است که اصحاب ما بدان معتقدند؛ زیرا عمل به ارکان نزد ما داخل در حقیقت ایمان است و کسی که به واجبات دینی عمل نکند مؤمن نیست؛ هر چند شناخت قلبی به خدا داشته و اقرار زبانی هم بنماید و این عقیده خلاف قول اشعریه و امامیه و حشویه است.
» (4) تعقل و ایمان بعد از ذکر مطالبی کوتاه در باب معنای ایمان، علائم و نشانههای آن، ارکان و آثار ایمان و تجلی و ظهور ایمان در زندگی انسان، به این موضوع میپردازیم که آیا ایمان، با تعقل ارتباط و پیوند دارد یا خیر؟ آیا باورهای اعتقادی و گرایشات دینی با خردورزی همخوانی دارند یا این که مبنای ایمان دینی، احساسات و عواطف انسانی است و با تعلیلهای عقلی، منافات دارند؟ به عبارت دیگر، بحث این است که آیا تعقل و تفکر، منشأ باورهای دینی شده یا احساسات و عواطف باعث رویکرد انسان به ایمان میشود؟ آیا صاحبان شریعت و مبلغان ادیان الهی؛ یعنی انبیا و امامان معصوم علیهمالسلام و پیامبران تبلیغی، برای تبلیغ و ترویج دین، از احساسات مردم استفاده میکردند یا با عقل و اندیشه آنان ارتباط برقرار میکردند؟ این یک پرسش جدی است که برخی از محققان و اندیشمندان اسلامی را به چالش با یکدیگر وا داشته است."