چکیده:
بازار گاز طبیعی در جهان در سالهای اخیر شاهد تحولات زیادی بوده است.این تحولات،عمدتا به دلیل تغییر ساختارهای بازارهای بزرگ گاز طبیعی از جمله بازارهای آمریکا،اروپا و حتی آسیا میباشد.تحولات مذکور،همراه با رشد فزآینده تقاضای گاز طبیعی،نهتنها بطور محسوسی روی قیمتهای گاز طبیعی تاثیرگذار بوده است،بلکه سیستمهای قیمتگذاری را به نحو چشمگیری متاثر نموده است.تغییرات اخیر باعث شده،امروزه اکثر صادرکنندگان خواستار فروش گاز به قیمتهای بالاتری نسبت به گذشته باشند. قیمتگذاری گاز طبیعی تحولات زیادی را طی دو دهه اخیر داشته است.صنعت گاز طبیعی،برخلاف نفت،بیشتر از مولفهها و متغیرهای منطقهای پیروی نموده است و قیمتهای آن عمدتا به صورت منطقهای میباشد.بطوریکه گهگاه،حتی قیمت گازهای وارداتی در یک کشور از عرضهکنندگان مختلف،متفاوت میباشد.هرچند،کیفیت گاز طبیعی از نظر ترکیب و ارزش حرارتی آن و یا میزان سرمایهگذاری در تولید و انتقال گاز،فاکتورهای موثری در قیمت گاز میباشد،ولی مذاکرات قیمتی بین عرضهکننده و خریدار نیز نقش تعیینکنندهای خواهد داشت. این مقاله میکوشد،علاوه بر بررسی تحولات اخیر بازار گاز در جهان و تغییر مکانیزمهای قیمتگذاری از روشهای سنتی،الگوی مناسب قیمتگذاری را برای کشورهای صادرکننده از جمله ایران بیان نماید.
خلاصه ماشینی:
"گرچه با آزادسازی بخش گاز،بازار تکمحموله گاز(و نیز( LNG درحال شکلگیری است،اما تا تکامل این بازارها فاصله زیادی وجود دارد و همچنان گاز طبیعی تحت تاثیر قیمت دیگر حاملهای انرژی و خصوصا نفت خام و فرآوردههای نفتی قرار خواهد داشت.
این پدیده را ناشی از دلایل زیر میتوان دانست: الف)رشد تقاضای گاز در اکثر بازارهای مهم جهان ب)تحولات ساختاری در بازارهای گاز و تاثیر در قیمت گاز ج)تغییرات مهم اخیر در بازار نفت خام و فرآوردههای نفتی حال به بررسی هریک از موارد اشاره شده میپردازیم: الف)عرضه و تقاضای گاز در جهان به دلیل ویژگیهای زیستمحیطی گاز طبیعی نسبت به سایر حاملهای انرژی،مصرف این انرژی در جهان بطور فزایندهای درحال افزایش است.
هرچند تمایل دریافت قیمتهای بالای گاز توسط روسیه از کشورهای CIS بیشتر جنبه سیاسی داشته است،ولی بیشک(رشد تقاضا در اروپا و امکان فروش گاز با قیمتهای بالاتر توسط روسیه در آن بازار،این کشور را واداشته است تا فشار بیشتری برای افزایش قیمت گاز جدو شماره(2)-قیمت گاز طبیعی در اروپا(اکتبر 5002) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مأخذ: World Gas Intelligence,2005 صادراتی خود به کشورهای CIS وارد نماید.
انتخاب شاخص قیمت Henry Hub تنها برای بازار آمریکا کاربرد خواهد داشت و عموما عایدی عرضهکنندگان عبارت است از:قیمت گاز در Henry Hub که هزینه تبدیل مجدد و حمل از ترمینال LNG مقصد تا خود Henry Hub از آن کسر شده باشد.
گفتنی است،شاخصهای قیمت گاز در بازارهای آزادسازی شده آمریکا و انگلستان تنها محدود به بازارهای مذکور هستند و در مجموع باید اشاره نمود،بیشتر از انتخاب شاخصها،ضرایب فرمولهای قیمتگذاری و تأثیرپذیری آنها از بازار انرژی مهم میباشند که انتخاب آنها نیاز به بررسیهای دقیق بازار و مطالعات در این زمینه میباشد."