چکیده:
عرفان مخلصانه امام حسین علیهالسلام دارای دو بعد علمی و عملی است. بعد علمی بر پایه معرفت شهودی
استوار است و در بعد عملی به جهاد مصلحانه میانجامد.
در سلوک حسینی تا رسیدن به عرفان علمی، به ترتیب سه روش معرفتی حسی ـ عقلی، عقلی محض و
شهودی (حضوری) در کار میآید؛ و در جنبه عملی، پس از جهاد مصلحانه درونی و رسیدن به مقام مخلصین،
نوبت به جهاد مصلحانه بیرونی و تهذیب جامعه و تاریخ میرسد.
عرفان مخلصانه که از خودشناسی و خودسازی آغاز میشود، با برخورداری از برخی شاخصهها به جهاد و
جامعهسازی میپردازد. این شاخصهها که رابطهای دینامیک با هم دارند و بر تعمیق و تقویت یکدیگر اثر
میگذارند، عبارت است از: زهد، شوق دیدار حق، خشیت، طاعت و عزت. این روابط در تحلیل روانشناختی
آنها آشکار میشود.
خلاصه ماشینی:
"پس عارفان مخلص همه عالم را نام و نشان حق میبینند، که همه نور است و حضور و اگر چیزی یا کسی بساط ظلم و ظلمت بگستراند و موجب غیبت نور و هجرت پاکی و عدالت گردد، غیرت الهی عارفان بر او به جوش و خروش آمده و برای لقای محبوب و کشف جمال وجه کریم به جهاد مصلحانه برمیخیزند، تا غبار اغیار و اثر کبر و کدورت شیطان را از عالم، که وجه جمیل است، برگیرند و بذر صلاح و فلاح را در جوامع بشری بیفشانند.
از اینجاست که عارف راستکیش به دوری و کاستی وجودش، که مادر همه حجابهاست، پی میبرد و از خدا طلب «عفو» مینماید تا این اولین و آخرین حجاب را از میان بردارد و طلب مغفرت میکند تا خداوند با غفرانش نور هستی خود را بر وجود پر از کاستی عبد فرا پوشاند و این معنای حقیقی «العفو»(4) و «استغفار»(5) است که بر زبان پاک و معصوم امام حسین علیهالسلام و سایر معصومان و مخلصین جاری میگردد و اندام بیگناه آنها را میلرزاند.
نکته دیگر که باید در مورد جهاد مصلحانه مورد توجه قرار گیرد این است که پیش بودن جهاد درونی از جهاد بیرونی، به معنای سکوت در برابر پلیدیها تا رسیدن به مقام مخلصین نیست، بلکه انسان به هر میزانی که خود را از ناپاکیها و ناخالصیها رها سازد، میتواند برای اصلاح و تخلیص جامعه بکوشد و جهاد کند؛ چنانکه در امر به معروف و نهی از منکر، ملاک علم و عمل ـ هر دو ـ مهم است و شخص باید هر آنچه خود عمل میکند به دیگران تذکر دهد.
چنانکه مشاهده شد، معرفت شهودی امام حسین علیهالسلام با همه آثار نابش در دعای عرفه جلوهگر شده و شکوه شکوفههای زهد و شوق و خشیت و طاعت و عزت، بوستان عرفه را آراسته نموده است."