چکیده:
همانگونه که در فقه و مبانی حقوق اسلامی مطرح گشته است، ذبح مشروع، حاوی
شرایطی است که از جمله آنها، شرط استقبال ذبیحه به سوی قبله به هنگام ذبح میباشد.
شرطی که لزوم رعایت آن، مورد اتفاق قاطبه فقهای امامیه بوده و در نزد علمای اهل سنت، از
جمله آداب و سنن ذبح محسوب میگردد. حال با توجه به مدرنیزه شدن روشهای ذبح در
شرایط زمان و مکانی دنیای جدید، در خصوص این موضوع، همانند سایر شروط ذبح، نکات
و مسائل مستحدث و سؤالانگیزی مطرح گشته که در اطراف آنها کمتر به نوشتهها و گفتههای
مستدل و مبنائی برمیخوریم. مقاله حاضر، در صدد رفع ابهام و ارایه پاسخهای علمی و
اصولی، به این گونه پرسشها و مباحث است؛ مباحثی نظیر وضعی یا تکلیفی بودن حکم
وجوب استقبال، لزوم یا عدم لزوم استقبال ذابح در کنار وجوب استقبال ذبیحه، چگونگی
استقبال ذبیحه به سوی قبله که نتیجه آن در راه تسهیل ذبح با دستگاه، کارساز و مهم است،
حکم ترک استقبال قبله از روی جهل، نسیان، اشتباه و اضطرار و آراء فقهای اهل سنت در این
باب. البته همانگونه که در سایر مقالات مربوط به این موضوع گفته شده، بررسی اساسی کلیه
شروط صحت ذبح و انطباق آنها بر دستگاههای جدید، لاجرم در طی سلسله مقالاتی میسور
خواهد بود. همچنین از آنجا که این گونه مباحث، جنبه کاملا کاربردی دارند، بنابراین فتاوای
فقهای معاصر نیز مطرح گشتهاند.
خلاصه ماشینی:
مقاله حاضر، در صدد رفع ابهام و ارایه پاسخهای علمی و اصولی، به این گونه پرسشها و مباحث است؛ مباحثی نظیر وضعی یا تکلیفی بودن حکم وجوب استقبال، لزوم یا عدم لزوم استقبال ذابح در کنار وجوب استقبال ذبیحه، چگونگی استقبال ذبیحه به سوی قبله که نتیجه آن در راه تسهیل ذبح با دستگاه، کارساز و مهم است، حکم ترک استقبال قبله از روی جهل، نسیان، اشتباه و اضطرار و آراء فقهای اهل سنت در این باب.
ایشان در این مورد مینویسند: «در کلام فقها، به اجماع نیز تصریح شده و همین اجماع، دلیل بر شرط استقبال است، زیرا اثبات شرط استقبال قبله از اخبار، مشکل است، چون متبادر از امر به وجوب استقبال قبله، وجوب شرعی است و ترک امر شرعی، سبب حرمت ذبیحه نمیشود.
فتاوای فقهای معاصر امامخمینی در مورد چگونگی استقبال قبله و ترک آن از روی جهل و نسیان و اشتباه و حکم استقبال ذابح، چنین مینویسند : «شرط اول: عبارت از استقبال قبله ذبیحه، هنگام ذبح است، به این نحو که ذابح، مذبح و مقادیم بدن ذبیحه را رو به قبله کند.
آیةالله حکیم نیز مینویسند : «شرط اول ؛ استقبال قبله ذبیحه است به هنگام ذبح، به این نحو که مقادیم و مذبح آن را رو به قبله کند.
همچنین آیةالله تبریزی در طی یک استفتاء مستقیم از سوی نگارنده نوشتهاند: «به صورت ایستاده نیز باید مقادیم بدن یعنی سر و دستهای حیوان به طرف قبله باشد و در مورد گاو، چنانچه عمدا به صورت ایستاده ذبح شود مانعی ندارد اگر چه احتیاط مستحب این است که حیوان را بخوابانند و ذبح کنند.