چکیده:
قرآن در اندیشه، گفتار و کردار اهل بیت علیهمالسلام تجسم و عینیت تمام یافته است و
سیره کریمانه و سخن حکیمانه آنان، مستقیم یا غیر مستقیم، تبیینگر کتاب الهی در
ابعاد گوناگون آن است. در این مقاله به بیاناتی که امام علی بن موسی الرضا علیهالسلام
به طور مستقیم در باب قرآن کریم فرمودهاند، پرداخته شده است. با توجه به
سخنان آن حضرت درباره قرآن و تفسیر آن، سرفصلهای ذیل تبیین شده است:
بیان فضیلت و جایگاه قرآن، معرفی گوشههایی از علوم قرآن، تنزیه خداوند و
تبیین متشابهات اعتقادی قرآن، تنزیه پیامبران و تبیین متشابهات قصص انبیا، شرح
و توضیح آیهها و پاسخگویی به ابهامات، تعیین مصداق و تطبیق آیه، استناد به
قرآن و شاهد آوردن از آن، تفسیر قرآن به قرآن و تبیین احکام در پرتو قرآن.
خلاصه ماشینی:
"از سویی دیگر، قرآن نیز معیار و ملاکی است برای احادیثی که از اهل بیت علیهمالسلام نقل شده است؛ اگر قرآن سخنی را تأیید نکند و با آن سازگار نباشد، از آنان صادر نشده است و از اینجا سر سخن معروف پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم روشن میشود که فرمود: من در میان شما دو چیز ارزشمند را به یادگار مینهم: «کتاب خدا» و «عترتم»، اهل بیتم؛ اگر به هر دو تمسک جویید، گمراه نخواهید شد و این دو، هیچگاه از هم جدا نخواهند شد تا در حوض کوثر بر من وارد شوند.
تبیین امام علیهالسلام از صفت دوم، روشن میکند که مقصود از این خصیصه زشت و نکوهیده که در میان آنان رایج بوده است، رشوهخواری است و مقصود از آن، تنها این نیست که شخصی برای انجام دادن کاری پیش از انجام دادن آن، رشوه دریافت کند یا به شرط دریافت مبلغی، کاری را انجام دهد، بلکه حتی اگر بر حسب وظیفه خویش حاجت برادر مؤمنش را برآورده کرد و بعد هدیه او را پذیرفت، آیه شاملش میشود؛ بنابراین، نامهایی همانند هدیه، آن را مباح نمیکند؛ چه اینکه اگر این عمل مرسوم شود و به صورت فرهنگ درآید، خودبهخود در افراد کارگزار توقع ایجاد میکند و وظایفشان را با نیت هدیه بعد انجام میدهند و کار کسی که از او توقع هدیه نرود، انجام نمیدهند."