چکیده:
اصحاب حدیث یکی از جریانات فکری فعال و پرنفوذ در جامعه اهلسنتاند که آرا و اندیشههای آنان تأثیرات ژرفی را در حوزههای مختلف فقهی، کلامی و تفسیری به جای گذارده است. از مشخصههای بارز این گروه، علاوه بر عقلگریزی و ظاهرگرایی در نصوص، اهتمام وافر آنان به حدیث است. در این مقاله به بررسی حدیثگرایی و جلوههایی از حدیثزدگی این جریان پرداخته شده و مشخصههایی همچون علمآور دانستن خبر واحد، تکیه بر روایات مخالف عقل و موهم تشبیه، ترجیح سنت بر قرآن از بازرترین نمودهای حدیثزدگی در میان آنان معرفی شده است.
خلاصه ماشینی:
"12 راغب اصفهانی (م 502 ق) در مقدمه جامع التفاسیر، این گرایش را در اهل سنت چنین وصف کرده است: مردم در تفسیر قرآن اختلاف کردهاند که آیا برای دانشمندی جایز است که در آن وارد شود؟ برخی در مورد آن سخت گرفته، گفتهاند برای هیچکس هرچند دانشمند، ادیب و متبحر در شناخت ادله، فقه، نحو، اخبار و آثار باشد، جایز نیست که چیزی از قرآن را تفسیر کند و تنها برای اوست که به روایات پیامبر اکرم(ص) و صحابهای که شاهد نزول آیات بوده و تابعانی که (معانی قرآن را) از آنان فرا گرفتهاند، مراجعه شود.
17 علمآور بودن خبر واحد به بزرگان اصحاب حدیث نیز نسبت داده شده است: ابن قیم (م751 ق) از فقیهان حنبلی، در فصلی به نام «مما یبین ان خبر الواحد العدل یفید العلم»، در مجموع، بیست و یک دلیل بر این مدعا اقامه کرده است و در پایان مینویسد: خبر صحیحی که از رسول خدا(ص) نقل شود و آن را راویان ثقه از اسلاف خود، از پیامبر اکرم(ص) نقل کنند و پیشوایان حدیث آن را تلقی به قبول کنند، موجب علم میگردد و این نظر عموم اهل حدیث است.
چه بسیار روایاتی که در صحیحین وجود دارد و برای علما روشن شده است که راویان در آن خطا کردهاند؛ مانند حدیث «خلق الله التربة یوم السبت» و امثال آن ـکه اهل تحقیق درآنباره بحث کردهاندـ و چه بسیار احادیثی که در این کتب آمده است، اما پیشوایان و بزرگان در مذاهب خود بدان تمسک نکردهاند."