چکیده:
از دیرباز و به ویژه در قرن اخیر، مساله حاکمیت دولتها، چه از نظر داخلی و چه از
نظر خارجی، مورد توجه اندیشمندان بوده است. منظور از «حاکمیتخارجی» ، استقلال و
عدم وابستگی یک کشور به کشور دیگر است و مراد از «حاکمیت داخلی» ، قدرت مسلط
فرماندهی بر همه افراد، گروهها و بر تمام بخشهای کشور میباشد. به موازات بحث
از حاکمیت، بحث از آزادی در ابعاد گوناگون آن مثل «آزادی بیان» و «آزادی عقیده»
نیز مورد توجه صاحبنظران بوده است. اعمال حاکمیت در بعد داخلی، با آزادی بیان
از نوع مطلق آن، در تعارض است. یکی از آزادیهای مطرح شده در بیانیه حقوق بشر، آزادی
بیان و تفکر است. «بیان» یعنی: ارتباط با دیگران و «تفکر» یعنی: ارتباط با خود.
اینکه تا چه اندازه انسانها محدود بوده و دولتها تا کجا مجازند موانعی
برابر آن تحمیل کنند و چگونه، سؤالاتی است که این نبشتار، در پی تبیین آن
میباشد. نیز، آزادی عقیده و بیان از دیدگاه دو اعلامیه مهم یعنی «اعلامیه جهانی
حقوق بشر» مصوب سازمان ملل متحد و «اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام» مورد
بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"(13) در ذیل، بهمبانیتدوینکنندگان اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی اشاره میشود: 1- آزادی بیان در راستای امر به معروف و نهی از منکر با توجه به بند الف، ماده 13 روشن میشود که آزادی بیان - فی نفسه - مطلوب نیست; یعنی آزادی بیان نه از آن جهت که «آزادی» است، بلکه از آن جهت که در راستای اهداف عالی واقع میشود، مورد نظر اسلام است.
) حال که معلوم شد آزادی بیان باید برای اهداف عالی و قرب الهی به کار گرفته شود، روشن میگردد که این آزادی در جهت آن اهداف، به عنوان یک امر مباح صرف نمیباشد، بلکه یک امر تکلیفی و الزامی نیز هست; چه آنکه مباح جایز الترک است، ولی تکلیف لازم الاتیان.
البته مراد از «ارزشها» فقط ارزشهای دینی نیست، بلکه ارزشهای ملی و مردمی، که ضدیتی با اسلام ندارد، نیز مورد نظر است; زیرا این ارزشها هم در ایجاد وحدت جامعه مؤثر میباشد و در مقابل، سوء استفاده از آزادی بیان و هجمه به ارزشهای ملی و مردمی، موجبتفرقه و چنددستگی جامعه خواهد شد و ایجاد اختلاف در ضدیت کامل با تکامل و استکمال جامعه بشری است.
اندک تشابه و علایق مشترک آنها را کنار هم جمع نموده است، با وجود وابستگی آنها به قوم و قبیله و نژادهای گوناگون; از نظر تدوینکنندگان اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی آزادی بیان باید در راستای تحکیم این علایق ملی باشد.
هدف از این اقدامات در بند ب ماده 19 اعلامیه جهانی حقوق بشر اسلامی اینگونه بیان شده است: «سالم نگهداشتن معنویات و ذهنیات سالم مردم جامعه."