خلاصه ماشینی:
"اینک،برای اینکه بمعاینه آوریم تا حال و کار این بزرگمرد در سدههای هفتم و هشتم و سرآغاز سدهء نهم هجری،یعنی قرن خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی و قرن قبل از خواجه و اندکی پس از زمان او،چگونه در بلاد اسلامی مشرق،بویژه در ایران،مشهور بوده است و ذکر جمیلش زبانزد همگان و آثار شریفش مورد استشهاد ارباب تألیف و تصنیف و ابیات و اشعار گهربارش درخور تضمین و اقتباس بزرگان سخن واقع میشده و از این رهگذر سخنسرای بزرگ فارس خواجهء شیراز نیز با معنویت مولانا و آثار و افکار آسمانی او بناگزیر آشنایی داشته و از آنهمه معانی بلند بهرهور آمده است؛بترتیب در آثار تاریخی و ادبی و مذهبی و عرفانی و دیوان شعرای بزرگ این دو سه قرن بقدر مقدور دست بتحقیقی دامنهدار زدیم و بسیاری از کتب و نوادر آثار را دقیقا بمطالعه درآوردیم و وقت بسیار بر سر این کار سوختیم؛شگفتا که در میان کتب تاریخ و سیر که در ایران بتألیف درآمده است،تنها در تاریخ گزیده 1-تاریخ گزیده تألیف حمد الله مستوفی قزوینی،مؤلف بسال 730 و عرفان،شرح حال بسیار مختصری از مولانا باز یافتیم.
مصحح محترم در حاشیهء ص 276 مرقوم داشته است: «بلاد روم در اواخر مائهء ششم و در مائهء هفتم در عهد علاء الدین کیقباد اول و آبا و اجداد او نشیمن طوائف اهل الله و مسکن خواص عباد الله بود،در هشت بهشت(ورق 157)شیخ صدر الدین قونوی و سلطان العلماء بهاء- الدین محمد و مولانا جلال الدین رومی(م/672)و مولانا سلطان ولد(م/712) و سید برهان الدین محقق ترمذی(م/638)و شیخ شمس الدین تبریزی(م/645)و شیخ حسام الدین ارموی(م/683)و شیخ صلاح الدین زرکوب(م/657)را از آنجمله شمرده است."