خلاصه ماشینی:
"برای رسیدن به مجاری مذکور در دور چاه آجری پلکانی به صورت مارپیچ از آجر ساخته شده که به وسیله پله مذکور دریچههای بند را باز و بست میکند زیر این چاه سوراخ و مجرای دیگری به نام سوراخ هرکاره بند وجود دارد زیر سوراخ هرکاره مجرای دیگری است به نام سوراخ لای کش بند که هر وقت بخواهند لای پشت بند را به آب بدهند، آب را به سوراخ لایکش جریان میدهند، با به آب دادن لای پشت بند علاوه بر اینکه مخزن پشت بند را توسعه میدهند لای مذکور موجب میشود که آب زلال بالای بند مخلوط و در نتیجه غلیظ شود.
وضعیت استفاده از آب به شیوه فوق تا چندین قرن پس از ساختمان بند ادامه داشت تا این که در سال 1300 هجری قمری که ناصرالدین شاه از تهران به مشهد سفر کرده بود چند روز را برای گردش و تغییر آب و هوا به قراء ییلاقی نزدیک مشهد (طرقبه و غیره) حرکت میکند و چون بعضی اراضی داخل دره طرقبه بدون درخت بوده و یا زراعتی در آن کاشته نشده بود سبب را از اهالی جویا میگردد و جواب میدهند در مدار بیست روز آب به دهات موقوفه آستان قدس و مسجد گوهرشاد میرود.
رعایای رودخانه با اخذ فرمان مذکور بتدریج به درختکاری و طرح باغات جدید و زراعت بیشتر اقدام کرده و رفته رفته بطوری بر مصرف آب در داخل دره افزودهاند که در تابستان و پاییز مطلقا آب به بند گلستان نمیرسد و استفاده آب رودخانه برای اوقاف آستان قدس و مسجد گوهرشاد منحصر به اوقات زمستان و بهار شده که به واسطه زیادی آب مقداری را رعایای رودخانه هرز مینمایند و یا این که به واسطه جریان سیلهای شدید کسی قادر به گرفتن تمام سیلاب نبوده و مازاد آن به بند گلستان میرسد."