چکیده:
محمد باقر بهبودی1در آبان 1307 ش1347/ ق،در مشهد به دنیا آمد.او در 1327 تحصیلات مذهبی خود را در حوزه علمیه مشهد آغاز کرد.در 1333 به قم و سپس به نجف مسافرت کرد و در 1335 به مشهد بازگشت.در 1337 به تهران آمد و تصحیح،مقابله،تحقیق و تألیف کتب را آغاز کرد.او چند سالی را (1369-1372)در دانشگاه تربیت مدرس که در ابتدا مؤسسه تربیت مدرس نامیده میشد،به تدریس علوم دینی پرداخت.او همچنین در کتابخانه مسجد جعفری واقع در خیابان قیطریه، در شبهای ایام تعطیل تدریس میکرد.از جمله فعالیتهای بهبودی میتوان تصحیح،تحقیق و مقابله المیزان فی تفسیر القرآن2از جلد 7 تا جلد 20 و بحار الانوار از جلد 17 تا آخرین مجلد به جز جلدهای 77 و 78 را نام برد.وی آثار فراوانی در زمینه قرآنی،ترجمه،تفسیر،فقه،علوم قرآنی،تاریخ و حدیث دارد.مشهورترین کتب او در رشته علوم قرآنی،تاریخ القرآن (ترجمه و تفسیر قرآن)،3تدبری در قرآن(در دو مجلد)4و معارف قرآنی5است که حاوی مجموع 16 مقاله در موضوعات قرآنی، ادبی و فقهی است.از جمله آثار مهم حدیثی او نیز گزیده جوامع اولیه حدیثی شیعه:صحیح الکافی(3 جلد)و ترجمه آن به نام گزیده کافی(6 جلد)،6صحیح التهذیب(2 جلد)و ترجمه آن به نام گزیده تهذیب(5 جلد)،7صحیح الفقیه(1 جلد)و ترجمه آن به نام گزیده فقیه(2 جلد).8معرفة الحدیث و تاریخ نشره و تدوینه و ثقافته عند الشیعة الامامیة9و همچنین علل الحدیث10 است. در این مقاله به بررسی دیدگاههای او در شناخت حدیث، نقد و گزینش احادیث صحیح میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
"روش بهبودی در رد این اخبار این است که راویان این دست روایتها را از طریق کتابهای تاریخی در شمار زنادقه معرفی میکند و اگر کسی از علمای سلف به این امر توجه کرده باشد،به نظرات آنان نیز ارجاع میدهد؛او ابتدا به رساله سید مرتضی اشاره کرده که درباره رد اصحاب عدد است.
تعریف حدیث صحیح در نزد بهبودی و شیوه او در نقد روایت بهبودی در مقدمه گزیده کافی به این نکته اشاره میکند که مقابله نکردن و تصحیح نکردن باحوصله و بادقت نسخههای دست، سبب بیاعتباری بعضی روایات گردید و نقل به معنا توسط بیمایگان نیز مزید بر علت شد.
مثلا در روایتی که داستانی، یکبار از قول نافع بن الأزرق مولی عمر بن خطاب آمده،در روایت دیگر همان مطلب از عبد الله نافع بن الازرق نقل شده است که بر اساس آن امام محمد باقر(ع)باراوی درباره قتل اهل نهروان توسط امام علی(ع)،به مشاجره و دفاع از وی برآمده و استدلالهایی (به تصویر صفحه مراجعه شود) نیز ارائه میکند.
بهبودی در بحث اصحاب اجماع و خصوصا مقاله«طلوع و غروب اصحاب اجماع»روشن کرده است که فراوان بودهاند افراد معمولی که به خدمت امام خود میرسیدند و پاسخ مسائل مبتلا به خود را دریافت میکردند،ولی در مراجعت باید این حدیث را به یک تن از این اصحاب اجماع که در دسترس بودهاند،عرضه میکردند تا اگر فتوای صادر شده تقیهآمیز بوده،به آن عمل نکنند."