چکیده:
دموکراسی و هویت جمعی از موضوع های اصلی مورد توجه در جامعه شناسی معاصرند. در ایران هم بحث درباره این موضوع ها همزمان با جنبش مشروطه آغاز شد و تا به امروز ادامه یافته است. با توجه به چند قومی بودن جامعه ایران و تحولات جهانی، امروزه این گونه مباحث از اهمیت فزاینده ای برخوردار شده اند. پژوهش موجود در همین راستا و برای بررسی نگرش مردم به دموکراسی و رابطه آن با هویت جمعی آنان در میان اقوام ایرانی صورت گرفته است. در بخش میانی نظری، علاوه بر چشم اندازی کلان به موضوع، چارچوبی مناسب در سطح خرد مبتنی بر برخی نظریه های مربوط به نگرش، دموکراسی و هویت برای انجام دادن تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. تحقیق به روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه و در مورد 1120 نفر نمونه از اعضای شش قوم آذری، بلوچ، عرب، فارس، کرد و لر انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق کلیه اعضای 18 سال و بالاتر از اقوام ساکن در شهرهای تبریز، زاهدان، اهواز، اصفهان، سنندج و خرم آباد بوده اند. نتایج تحقیق حاکی از نگرش مثبت یا نسبتا مثبت اقوام مورد بررسی به دموکراسی می باشد. علاوه بر این، نتایج حاصل بیانگر تاثیر مثبت و معنادار هویت جمعی بر نگرش به دموکراسی است. در کنار هویت جمعی، عوامل متعدد دیگری همانند رضایت از اوضاع کشور، تحصیلات، قومیت، رابطه بین مذهبی، استفاده از اینترنت و... بر نگرش به دموکراسی تاثیر داشته اند. عوامل مزبور در مجموع بیش از 65 درصد تغییرات نگرش به دموکراسی را تبیین نموده اند.
خلاصه ماشینی:
پژوهش موجود در همین راستا و برای بررسی نگرش مردم به دموکراسی و رابطهء آن با هویت جمعی آنان در میان اقوام ایرانی صورت گرفته است.
«آیا با عامتر شدن هویت جمعی افراد گرایش آنها به دموکراسی بیشتر میشود؟»منظور از دموکراسی،در اینجا،یک روش حکومتی است که مبتنی بر انتخابات رقابتآمیز،آزاد و دورهای برای تعیین مقامات تصمیمگیرنده،رأی و حکمیت مردم و آزادیهای مدنی و سیاسی میباشد.
از آنجا که دموکراسی به ارادهء مردم و تصمیمات نمایندگان آنها بستگی دارد،لازم است آنها در ابتدا بدانند که کی هستند و به عبارت دیگر از یک هویت جمعی مشترک برخوردار باشند تا آنگاه بتوانند بر مبنای آن برای جامعهء خود تصمیم بگیرند.
با توجه به آنچه گفته شد،بررسی تأثیر هویت جمعی افراد بر نگرش آنها به دموکراسی و چگونگی این تأثیر،به ویژه در یک کشور چندقومی همانند ایران،موضوعی نو و بسیار مهم خواهد بود.
جهانی شدن نیز با خلق و توسعهء کانالهای ارتباطی در سطح دنیا،به ویژه اینترنت و ماهواره،همزمان با احیای هویتهای محلی و نیز دموکراسی محلی،با عیان کردن مسائل مشترک جهانی و گسترش ارزشهایی همانند حقوق بشر،حقوق شهروندی و دموکراسی،موجب مطرح شدن هویت جهان وطنی،شهروندی جهانی و دموکراسی جهانی شده و زمینهای جهانی برای گسترش نگرش مثبت افراد نسبت به دموکراسی فراهم کرده است(هلد،5991 و هابرماس،2991 به نقل از نش، 0831:092-392،کاستلز،0831،رابرتسون،0831 و واترز،9731).
تعاملات بین قومی،علاوه بر این که مطابق با دیدگاههای پارسونز و چلبی،در ایجاد یک هویت مشترک و بنابراین عمده شدن هویت ملی یا جامعهای نسبت به سایر هویتها دارند،فضایی برای همکاری و نیز مشارکت سیاسی فراهم مینمایند و در کنار این زمینهای برای تساهل و مدارا ایجاد میکنند که خود میتواند زمینهای مناسب برای نگرش به دموکراسی فراهم نماید.